Cây cam là loại trái cây phổ biến, vừa mang lại giá trị kinh tế cao vừa cung cấp nguồn vitamin C dồi dào. Với các giống nổi tiếng như cam sành, cam xoàn, cam mật, cây cam đóng vai trò quan trọng trong nông nghiệp. Kỹ thuật trồng và chăm sóc đúng cách sẽ nâng cao năng suất và chất lượng. Cùng cập nhật kiến thức nông nghiệp mới nhất tại N2 Agro.
I. Giới thiệu chung về cây cam
1. Thông tin chung
| Tên thường gọi | Cây cam |
| Tên khoa học | Citrus sinensis |
| Nguồn gốc | Đông Nam Á |
| Phân bố | Việt Nam, Trung Quốc, Brazil, Mỹ, và các nước nhiệt đới, cận nhiệt đới |
2. Đặc điểm hình thái
Cây cam thuộc nhóm cây thân gỗ lâu năm, cao từ 3–5m. Lá cam có hình bầu dục, màu xanh đậm và có mùi thơm đặc trưng. Hoa cam màu trắng, nhỏ, mọc thành chùm. Quả cam có hình cầu, vỏ ngoài mỏng hoặc dày tùy giống, màu xanh hoặc vàng cam khi chín. Phần thịt quả có màu vàng cam, mọng nước, vị ngọt hoặc chua ngọt.
3. Đặc điểm sinh trưởng
Cây cam là cây ưa khí hậu nhiệt đới, phát triển tốt trong môi trường có nhiệt độ từ 25–30°C. Thời gian từ khi trồng đến lúc cây bắt đầu cho trái kéo dài từ 2–3 năm, và cây có thể cho trái ổn định trong nhiều năm nếu được chăm sóc đúng cách.
II. Ý nghĩa kinh tế, xã hội và môi trường của cây cam
1. Kinh tế
Cây cam là một trong những loại cây ăn trái mang lại giá trị kinh tế cao, được tiêu thụ rộng rãi trong nước và xuất khẩu sang các thị trường lớn như Trung Quốc, Nhật Bản, và EU. Các sản phẩm từ cam, bao gồm cam tươi, nước ép cam và tinh dầu, góp phần đa dạng hóa nguồn thu nhập cho người nông dân.
2. Xã hội
Cam không chỉ là nguồn cung cấp thực phẩm giàu dinh dưỡng mà còn tạo việc làm cho nhiều lao động trong các lĩnh vực trồng trọt, chế biến và thương mại. Ngoài ra, cây cam còn gắn bó chặt chẽ với đời sống văn hóa và phong tục của người Việt Nam.
3. Môi trường
Cây cam góp phần cải thiện môi trường nhờ khả năng giữ đất, chống xói mòn và cung cấp bóng mát. Các phụ phẩm từ cây cam như vỏ quả và lá còn được tận dụng để làm phân hữu cơ, giảm thiểu rác thải nông nghiệp.
III. Kỹ thuật trồng và chăm sóc cây cam
1. Lựa chọn giống và đất trồng
Giống cây: Lựa chọn các giống cam phổ biến như cam sành, cam xoàn, cam mật tùy theo thị trường tiêu thụ và điều kiện canh tác địa phương.
Đất trồng: Đất phù sa, đất thịt hoặc đất cát pha, tơi xốp, giàu dinh dưỡng, độ pH từ 5.5–6.5.
2. Kỹ thuật trồng
Thời vụ: Cây cam thường được trồng vào đầu mùa mưa hoặc cuối mùa mưa để cây dễ bén rễ và phát triển tốt.
Cách trồng: Đào hố trồng kích thước 60x60x60cm, bón lót phân chuồng hoai mục và phân lân trước khi đặt cây giống. Khoảng cách trồng từ 4–5m giữa các cây.
3. Chăm sóc
Tưới nước: Tưới nước đều đặn, đặc biệt trong giai đoạn cây ra hoa, kết trái. Hạn chế ngập úng để tránh bệnh thối rễ.
Bón phân: Bón phân hữu cơ và NPK định kỳ theo từng giai đoạn phát triển của cây: bón lót trước khi ra hoa, bón thúc trong giai đoạn nuôi trái.
Tỉa cành: Loại bỏ cành tăm, cành sâu bệnh để tạo không gian thông thoáng và giúp cây tập trung dinh dưỡng cho cành khỏe mạnh.
Phòng trừ sâu bệnh: Theo dõi thường xuyên và xử lý kịp thời các loại sâu bệnh phổ biến như sâu đục thân, bệnh vàng lá, và bệnh loét.
4. Thu hoạch và bảo quản
Cam thường được thu hoạch khi vỏ ngoài chuyển sang màu vàng cam, quả chắc tay và mọng nước. Sau thu hoạch, cam nên được bảo quản ở nơi khô ráo, thoáng mát hoặc trong kho lạnh để giữ độ tươi ngon lâu hơn.
Cùng N2 Agro đọc thêm: Tổng quan về cây Cam tại đây!
IV. Các yếu tố ảnh hưởng đến sự phát triển và năng suất của cây cam
1. Khí hậu
Nhiệt độ lý tưởng: Cây cam phát triển mạnh trong khí hậu nhiệt đới, với nhiệt độ tối ưu từ 25–30°C, giúp cây sinh trưởng ổn định và cho trái đều.
Lượng mưa phù hợp: Yêu cầu lượng mưa trung bình từ 1.500–2.000mm/năm để đảm bảo độ ẩm cần thiết cho cây, nhưng cần tránh tình trạng mưa kéo dài gây ngập úng.
2. Đất đai
Đất tơi xốp và thoát nước tốt: Đất cần có độ tơi xốp, thoáng khí để rễ cây phát triển và hấp thụ dinh dưỡng hiệu quả, đặc biệt cần tránh tình trạng ngập nước kéo dài.
Đất giàu dinh dưỡng: Đất giàu khoáng chất sẽ hỗ trợ cây phát triển tốt, trong khi đất bị nhiễm mặn hoặc thoái hóa sẽ làm giảm năng suất và chất lượng trái.
3. Sâu bệnh
Loại sâu bệnh phổ biến: Sâu đục thân làm cây yếu và dễ gãy đổ, bệnh vàng lá gân xanh ảnh hưởng đến sức khỏe cây, trong khi bệnh loét gây tổn thương bề mặt trái, làm giảm giá trị thương mại.
Ảnh hưởng đến năng suất: Nếu không kiểm soát kịp thời, các loại sâu bệnh này sẽ gây tổn thất nghiêm trọng về sản lượng và chất lượng trái cam.
4. Quản lý nước
Tưới đủ nước trong mùa khô: Duy trì độ ẩm đất ổn định bằng cách tưới nước đều đặn, đặc biệt quan trọng trong giai đoạn cây ra hoa và nuôi trái.
Hạn chế ngập úng trong mùa mưa: Cần có hệ thống thoát nước tốt để tránh tình trạng ngập úng, gây ảnh hưởng đến rễ cây và nguy cơ lây lan bệnh hại.
V. Bệnh hại thường gặp và cách để phòng trừ
1. Bệnh vàng lá gân xanh
Nguyên nhân: Bệnh do vi khuẩn Candidatus Liberibacter spp. gây ra, chủ yếu lây lan qua môi giới là rầy chổng cánh. Bệnh làm cây bị suy yếu, lá vàng, gân xanh nổi rõ, và giảm năng suất nghiêm trọng.
Phòng trừ: Trồng các giống cam có khả năng kháng bệnh, giữ vệ sinh vườn tốt bằng cách loại bỏ lá rụng và cây nhiễm bệnh, đồng thời sử dụng thuốc bảo vệ thực vật để kiểm soát rầy chổng cánh hiệu quả.
2. Bệnh loét
Nguyên nhân: Do vi khuẩn Xanthomonas axonopodis tấn công lá, cành, và vỏ quả, gây ra các vết loét tròn, sần sùi, làm giảm thẩm mỹ và chất lượng trái cam.
Phòng trừ: Phun thuốc bảo vệ thực vật có chứa hợp chất đồng (Copper) để ngăn ngừa và kiểm soát vi khuẩn, đồng thời cắt tỉa cây để giữ vườn thông thoáng, giảm độ ẩm môi trường.
3. Sâu đục thân
Nguyên nhân: Sâu non tấn công phần thân cây, đục lỗ vào mạch dẫn làm cây suy yếu, giảm khả năng hút nước và dinh dưỡng, dẫn đến cây chết dần.
Phòng trừ: Theo dõi thường xuyên để phát hiện kịp thời các dấu hiệu sâu hại, cắt bỏ và tiêu hủy cành bị sâu tấn công, và sử dụng thuốc đặc trị như Chlorantraniliprole để kiểm soát sâu hiệu quả.
Kết luận
Cây cam không chỉ là cây ăn trái quan trọng trong đời sống mà còn mang lại giá trị kinh tế lớn cho người nông dân. Việc áp dụng kỹ thuật trồng và chăm sóc hiện đại sẽ giúp cây cam phát triển bền vững, nâng cao năng suất và chất lượng sản phẩm, góp phần vào sự phát triển của nền nông nghiệp Việt Nam. Cùng tham khảo nhiều bài viết hấp dẫn tại website N2 Agro.
