Bệnh sương mai trên hành lá – Nguyên nhân, triệu chứng và cách phòng trừ

Bệnh sương mai trên hành lá là một trong những bệnh hại phổ biến, gây ảnh hưởng lớn đến năng suất và chất lượng cây trồng. Bệnh do nấm gây ra, thường phát triển mạnh trong điều kiện ẩm ướt, tạo các vết đốm vàng trên lá, làm cây suy yếu và dễ chết. Cùng cập nhật kiến thức nông nghiệp mới nhất tại N2 Agro

I. Thông tin chung bênh sương mai hành lá

II. Nguyên nhân gây bệnh sương mai trên hành lá

1. Tác nhân gây bệnh

• Bệnh sương mai trên hành lá do nấm Peronospora sp. gây ra.
• Nấm sinh trưởng mạnh trong điều kiện nhiệt độ 20 – 25°C và độ ẩm cao, đặc biệt là những ngày có sương mù.
• Bào tử nấm phát tán nhờ gió, nước mưa, nước tưới, lây lan nhanh chóng trên diện rộng.

2. Điều kiện thuận lợi cho bệnh phát triển

• Đất trồng có độ ẩm cao do mưa nhiều hoặc tưới quá mức.
• Ruộng hành không thông thoáng, mật độ trồng dày làm tăng độ ẩm, tạo điều kiện cho nấm phát triển.
• Sử dụng giống nhiễm bệnh, không xử lý nấm trước khi gieo trồng.
• Không vệ sinh tàn dư cây trồng, tạo nguồn lây bệnh cho vụ sau.

III. Triệu chứng bệnh sương mai trên hành lá

1. Triệu chứng ban đầu

• Dấu hiệu trên lá: Xuất hiện những vết bệnh hình elip, ban đầu có màu vàng nhạt, làm lá mất màu xanh tự nhiên.

• Bệnh lây lan nhanh: Các vết bệnh chuyển dần sang màu nâu, hoại tử mô lá, làm giảm khả năng quang hợp của cây.
• Sự phát triển của nấm: Khi thời tiết ẩm, mặt dưới lá có lớp nấm tơ trắng, sau đó dần chuyển màu xanh pha đỏ, báo hiệu bào tử nấm đang lan rộng.

2. Triệu chứng nặng

• Lá già bị nhiễm trước: Bệnh khởi phát từ lá già, sau đó lan dần xuống thân và củ hành, làm ảnh hưởng nghiêm trọng đến sự sinh trưởng.
• Cây hành bị suy kiệt: Khi bệnh tiến triển nặng, hành mất khả năng sinh trưởng, dần dần khô héo và chết, gây thất thu lớn.
• Bào tử nấm lây lan nhanh: Bệnh phát tán mạnh theo gió, đặc biệt trong điều kiện độ ẩm cao, khiến cả ruộng hành bị nhiễm bệnh hàng loạt, làm giảm năng suất và chất lượng thu hoạch.

IV. Tác hại của bệnh sương mai trên hành lá

1. Ảnh hưởng đến năng suất và chất lượng

• Lá bị nhiễm bệnh, giảm giá trị thương phẩm: Khi nhiễm bệnh, lá mất màu xanh, héo úa, làm hành lá không đạt tiêu chuẩn thương mại, khó tiêu thụ trên thị trường.
• Bệnh lan xuống thân và củ: Khi nấm phát triển mạnh, bệnh lây lan từ lá xuống thân và củ, khiến cây phát triển kém, còi cọc hoặc chết hoàn toàn.
• Giảm năng suất nghiêm trọng: Nếu không phòng trừ kịp thời, bệnh có thể gây mất trắng vụ mùa, ảnh hưởng nghiêm trọng đến sản lượng hành thu hoạch.

2. Gây thiệt hại kinh tế

• Hành lá bị bệnh khó tiêu thụ, giá bán giảm mạnh: Hành nhiễm bệnh khó bảo quản, mẫu mã xấu, làm giảm giá trị kinh tế và khả năng xuất bán.
• Chi phí phòng trừ cao: Nếu không phát hiện và xử lý sớm, chi phí thuốc BVTV, công chăm sóc và biện pháp phòng trừ sẽ tăng cao, ảnh hưởng đến lợi nhuận.
• Tác động đến thu nhập và sự phát triển bền vững: Bệnh lan rộng làm suy giảm sản lượng và chất lượng hành, ảnh hưởng lớn đến thu nhập của người trồng và sự ổn định lâu dài của vườn hành.

V. Biện pháp phòng trừ bệnh sương mai trên hành lá

1. Biện pháp canh tác

• Luân canh cây trồng: Trồng luân phiên với cây họ đậu, cải để cắt nguồn bệnh.
• Giữ vườn thông thoáng: Trồng hành với mật độ hợp lý để giảm độ ẩm.

• Vệ sinh đồng ruộng: Dọn sạch tàn dư cây trồng, xử lý đất bằng vôi trước khi trồng vụ mới.
• Bón phân hợp lý: Tránh bón quá nhiều phân đạm, cần bổ sung kali và canxi để tăng sức đề kháng cho cây.

2. Biện pháp sinh học

• Sử dụng chế phẩm sinh học chứa vi khuẩn Bacillus subtilis để hạn chế nấm bệnh.
• Dùng nấm đối kháng Trichoderma spp. để xử lý đất giúp kiểm soát nguồn bệnh trong đất.
• Phun dịch chiết tỏi, ớt, gừng giúp giảm nguy cơ bệnh lây lan.

3. Biện pháp hóa học

• Khi bệnh xuất hiện, có thể sử dụng thuốc bảo vệ thực vật chuyên dụng như:
  • Hoạt chất Mancozeb, Copper-based fungicides (thuốc phun đồng), Triadimefon giúp ức chế nấm phát triển.
  • Các thuốc chứa hoạt chất Metalaxyl, Cymoxanil có tác dụng kiểm soát bệnh hiệu quả.
• Phun thuốc theo nguyên tắc 4 đúng: đúng thuốc, đúng liều lượng, đúng thời điểm, đúng cách sử dụng.

CÙng N2 AGro đọc thêm: Bệnh sương mai trên hành lá tại đây!

VI. Lưu ý khi phòng và trị bệnh sương mai trên hành lá

• Theo dõi ruộng thường xuyên, phát hiện bệnh sớm để có biện pháp xử lý kịp thời.
• Không để ruộng hành bị úng nước, điều tiết lượng nước tưới hợp lý.
• Không phun thuốc vào thời điểm trời nắng gắt, nên phun vào sáng sớm hoặc chiều mát.
• Hạn chế dùng thuốc hóa học thường xuyên, ưu tiên các biện pháp sinh học để bảo vệ môi trường và sức khỏe.
• Thu gom cây bị bệnh và tiêu hủy xa khu vực trồng, tránh để nấm bệnh lây lan.

Những câu hỏi thường gặp

Bệnh sương mai trên hành lá có thể lây lan từ vụ trước sang vụ sau không?
Có, bệnh sương mai có thể tồn tại trên tàn dư cây trồng và trong đất từ vụ trước nếu không được vệ sinh kỹ. Bào tử nấm có khả năng tồn tại trong môi trường đất, phát tán qua nước tưới, gió và các công cụ làm vườn chưa được khử trùng. Vì vậy, việc luân canh cây trồng và xử lý đất trước khi gieo trồng là rất quan trọng để giảm nguy cơ tái nhiễm.

Có giống hành lá nào có khả năng kháng bệnh sương mai tốt không?
Hiện nay, một số giống hành lá có khả năng kháng bệnh sương mai tốt hơn các giống khác, nhờ vào sự chọn lọc tự nhiên hoặc quá trình lai tạo giống. Tuy nhiên, chưa có giống nào kháng hoàn toàn bệnh này. Nông dân có thể chọn các giống có khả năng chống chịu tốt kết hợp với kỹ thuật canh tác phù hợp để hạn chế nguy cơ nhiễm bệnh.

Bệnh sương mai có thể ảnh hưởng đến sức khỏe con người khi sử dụng hành lá bị nhiễm bệnh không?
Mặc dù bệnh sương mai chủ yếu ảnh hưởng đến cây trồng và làm giảm chất lượng sản phẩm, việc tiêu thụ hành lá nhiễm bệnh nặng có thể không an toàn do tồn dư của nấm và các hợp chất do nấm tiết ra. Nếu hành lá bị nhiễm bệnh nhẹ và được xử lý đúng cách, nguy cơ ảnh hưởng đến sức khỏe là rất thấp. Tuy nhiên, bà con cần ưu tiên sử dụng hành lá khỏe mạnh, không bị bệnh để đảm bảo chất lượng sản phẩm.

Kết luận

Bệnh sương mai trên hành lá là một trong những bệnh phổ biến, gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến năng suất và chất lượng hành lá. Để bảo vệ vườn hành, bà con cần áp dụng tổng hợp các biện pháp canh tác, sinh học và hóa học một cách hợp lý. Cùng đọc thêm nhiều bài viết hấp dẫn tại website N2 Agro