Bệnh thán thư trên bí đỏ: Nguyên nhân, triệu chứng và cách phòng trừ hiệu quả

Bệnh thán thư là một trong những bệnh nấm phổ biến gây hại cho cây bí đỏ, làm giảm năng suất và chất lượng sản phẩm, ảnh hưởng trực tiếp đến thu nhập của người nông dân. Để bảo vệ vườn bí đỏ, việc hiểu rõ nguyên nhân, nhận biết triệu chứng và áp dụng biện pháp phòng trừ hiệu quả là vô cùng quan trọng. Cùng cập nhật kiến thức nông nghiệp mới nhất tại N2 Agro

I. Thông tin chung về bệnh thán thư trên bí đỏ

II. Nguyên nhân gây bệnh thán thư trên bí đỏ

1. Tác nhân gây bệnh

Bệnh thán thư trên bí đỏ do nấm Colletotrichum lagenarium gây ra. Đây là loại nấm ký sinh phổ biến trên các cây họ Bầu Bí.

• Nấm xâm nhập qua lá, thân và trái, đặc biệt ở những vùng có điều kiện môi trường thuận lợi hoặc cây bị tổn thương.
• Sự lây nhiễm có thể kéo dài và lan rộng nếu không được kiểm soát kịp thời.

2. Điều kiện phát triển

• Bệnh phát triển mạnh trong điều kiện nhiệt độ từ 22-27°C, độ ẩm cao, đặc biệt vào mùa mưa hoặc thời tiết nóng ẩm kéo dài.
• Mưa nhiều, vườn thiếu thoát nước hoặc tưới nước quá mức làm tăng độ ẩm, tạo môi trường lý tưởng cho nấm sinh trưởng.

3. Phương thức lây lan

• Nấm lây lan qua gió, mang bào tử từ cây bệnh sang cây khỏe trong khu vực gần đó.
• Các giọt nước mưa hoặc nước tưới cuốn trôi bào tử nấm, làm bệnh lan nhanh từ lá xuống thân và trái.

4. Phân biệt bệnh thán thư trên bí đỏ với các bệnh khác

• Bệnh thán thư trên bí đỏ: Đốm nâu đồng tâm trên lá, vết lõm đen phấn hồng trên thân, trái nứt nâu đen.
• Bệnh phấn trắng: Lớp phấn trắng mịn trên lá, không có đốm đồng tâm hay vết lõm như thán thư.

III. Nhận biết bệnh thán thư trên bí đỏ

1. Dấu hiệu ban đầu

• Trên lá xuất hiện các đốm nâu nhỏ, có vòng tròn đồng tâm, thường dễ nhận thấy sau mưa hoặc khi độ ẩm cao.
• Vết bệnh ban đầu chỉ rải rác, sau đó lan rộng nếu không được xử lý kịp thời.

2. Triệu chứng trên cây

• Trên lá: Đốm nâu đồng tâm chuyển màu sẫm, khô đi, rách vỡ, làm giảm diện tích quang hợp.
• Trên thân: Vết bệnh lõm, chuyển đen, có lớp phấn hồng dày; thân nứt khi thời tiết khô hoặc thối khi ẩm ướt.

3. Giai đoạn xuất hiện

• Triệu chứng thường xuất hiện khi cây bí đỏ ra hoa và đậu trái, đặc biệt ở giai đoạn trái đang phát triển.
• Bệnh dễ bùng phát mạnh vào mùa mưa hoặc khi thời tiết nóng ẩm kéo dài.

IV. Tác hại của bệnh thán thư trên bí đỏ

1. Giảm hiệu suất quang hợp

• Lá khô, rách và rụng sớm do bệnh làm giảm khả năng quang hợp, khiến cây thiếu năng lượng để phát triển.
• Cây sinh trưởng kém, trái ít hơn bình thường, ảnh hưởng trực tiếp đến năng suất.

2. Ảnh hưởng đến chất lượng trái

• Trái nhiễm bệnh lõm, nứt, màu sắc kém tươi, làm giảm giá trị thương phẩm và khó tiêu thụ.
• Chất lượng thịt quả suy giảm, không đạt tiêu chuẩn thị trường, ảnh hưởng đến uy tín của người trồng.

3. Lây lan nhanh và thiệt hại kinh tế

• Bào tử nấm phát tán nhanh qua gió và nước, có thể lây nhiễm toàn bộ vườn bí đỏ trong thời gian ngắn nếu không ngăn chặn kịp thời.
• Năng suất giảm mạnh, chi phí đầu tư không thu hồi được, gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến kinh tế bà con.

V. Biện pháp phòng trừ bệnh thán thư trên bí đỏ

1. Biện pháp phòng ngừa

• Lên luống cao 20-30 cm, làm hệ thống thoát nước tốt để tránh ngập úng, đặc biệt vào mùa mưa.

• Chọn giống bí đỏ kháng bệnh tốt, kiểm tra kỹ nguồn giống trước khi gieo trồng để loại bỏ mầm nấm.
• Dọn sạch tàn dư thực vật sau vụ thu hoạch, tiêu hủy bằng cách đốt hoặc chôn sâu để ngăn chặn nguồn lây bệnh.
• Luân canh với cây trồng khác (như lúa, đậu) hoặc trồng xen kẽ để cắt đứt vòng đời của nấm, tránh trồng liên tục cây họ Bầu Bí.
• Bón phân cân đối, ưu tiên phân hữu cơ hoai mục kết hợp phân kali và vi lượng để tăng sức đề kháng cho cây.

2. Biện pháp điều trị

• Cắt bỏ ngay các lá, thân hoặc trái nhiễm bệnh, gom lại đốt cháy hoặc chôn sâu cách xa vườn ít nhất 1 mét để ngăn bào tử phát tán.
• Phun thuốc BVTV chứa hoạt chất Azoxystrobin, Mancozeb hoặc Difenoconazole theo liều lượng hướng dẫn, phun đều cả mặt trên và dưới lá vào sáng sớm hoặc chiều mát.
• Kết hợp sử dụng chế phẩm sinh học (như Trichoderma) để ức chế nấm tự nhiên, giảm tác động hóa chất lên đất và cây.
• Sau khi phun thuốc 3-5 ngày, kiểm tra lại vườn, nếu bệnh chưa giảm, phun nhắc lại lần 2 với liều lượng phù hợp nhưng không vượt quá mức cho phép.

VI. Lưu ý khi phòng trừ bệnh thán thư trên bí đỏ

• Kiểm tra vườn bí đỏ định kỳ, đặc biệt vào mùa mưa hoặc khi trái bắt đầu phát triển, để phát hiện sớm dấu hiệu bệnh.
• Quan sát kỹ mặt dưới lá và thân cây, vì đây là nơi nấm thường xuất hiện đầu tiên, tránh để bệnh lan rộng mới xử lý.
• Hạn chế tưới nước khi trời sắp tối, tránh để lá và trái ẩm qua đêm, tạo điều kiện cho nấm sinh sôi.

Cùng N2 Agro đọc thêm: Bệnh thán thư trên bí đỏ tại đây!

Những câu hỏi thường gặp

Bệnh thán thư trên bí đỏ có lây lan sang các loại cây trồng khác không?

Bệnh thán thư do nấm Colletotrichum lagenarium gây ra, có thể lây lan sang các cây trồng cùng họ như bí đao, dưa hấu, dưa leo… Tuy nhiên, không tấn công các cây trồng ngoài họ Bầu Bí.

Cách nhận biết bệnh thán thư với các bệnh khác trên bí đỏ?

Bệnh thán thư gây ra các đốm nâu đồng tâm trên lá, vết lõm đen phấn hồng trên thân, trái nứt nâu đen. Trong khi bệnh phấn trắng tạo lớp phấn trắng trên lá, và bệnh thối nhũn khiến thân trái thối mềm, ứa nước.

Bệnh thán thư trên bí đỏ có ảnh hướng đến hạt giống không?

Nếu trái bí đỏ bị nấm tấn công sớm, hạt có thể bị nhiễm bệnh, giảm tỷ lệ nảy mầm. Ngược lại, nếu hạt chưa bị ảnh hướng, vẫn có thể dùng gieo trồng sau khi xử lý bằng nóng hoặc hóa chất diệt nấm.

Kết luận

Bệnh thán thư trên bí đỏ là một mối đe dọa lớn đối với năng suất và chất lượng mùa vụ, nhưng hoàn toàn có thể kiểm soát nếu người nông dân áp dụng đúng các biện pháp phòng ngừa và điều trị kịp thời. Việc nắm rõ thông tin về bệnh cùng với quản lý canh tác hợp lý sẽ giúp giảm thiểu thiệt hại, đảm bảo vụ mùa bí đỏ đạt hiệu quả cao. Cùng đọc thêm những bài viết hấp dẫn tại website N2 Agro