Cây khóm là một trong những loại cây ăn quả nhiệt đới phổ biến tại Việt Nam, mang lại giá trị kinh tế cao nhờ quả ngọt, thơm, giàu dinh dưỡng và khả năng chế biến đa dạng. Tuy nhiên, để đạt được năng suất tối ưu, quả to, vị ngon và cây phát triển khỏe mạnh, việc chọn giống cây khóm phù hợp là yếu tố quan trọng nhất. Bài viết này N2 Agro sẽ hướng dẫn chi tiết về đặc điểm của cây khóm, các giống phổ biến, tiêu chí chọn giống và những lưu ý cần thiết để đảm bảo thành công trong quá trình trồng trọt.
I. Đặc điểm sinh học và yêu cầu sinh thái của cây khóm
ên khoa học là Ananas comosus, thuộc họ Bromeliaceae, là loại cây thân thảo lâu năm, cao trung bình 0,5-1,5 m tùy giống. Thân cây ngắn, mọng nước, lá dài (50-100 cm), cứng, mọc thành chùm quanh thân, có gai hoặc không gai tùy giống. Khóm ra hoa sau 12-18 tháng trồng, mỗi cây chỉ cho một quả chính, sau đó tạo chồi phụ (chồi nách, chồi gốc) để tiếp tục nhân giống. Quả khóm là loại quả phức, hình trụ hoặc hình nón, nặng từ 1-3 kg tùy giống và cách chăm sóc.
Khóm thích nghi với khí hậu nhiệt đới, nhiệt độ lý tưởng từ 25-32°C. Cây chịu hạn tốt nhưng không chịu được ngập úng kéo dài. Lượng mưa cần thiết từ 1.000-1.500 mm/năm, phân bố đều để cây phát triển ổn định.
II. Các giống cây khóm phổ biến tại Việt Nam
Việc chọn giống cây khóm phụ thuộc vào mục đích sử dụng (ăn tươi, chế biến), điều kiện khí hậu và đất đai của từng vùng. Dưới đây là các giống khóm phổ biến tại Việt Nam:
Khóm Queen (Dứa Queen)
- Đặc điểm: Quả nhỏ (0,8-1,5 kg), hình trụ, vỏ vàng sáng, mắt nhỏ, thịt vàng đậm, vị ngọt thanh (13-15 độ Brix), ít xơ, thơm nhẹ. Lá có gai nhỏ.
- Ưu điểm: Chịu hạn tốt, phù hợp trồng ở vùng khô nóng như Ninh Thuận, Bình Thuận. Thích hợp ăn tươi nhờ vị ngọt và hương thơm đặc trưng.
- Nhược điểm: Năng suất trung bình (30-40 tấn/ha), dễ bị sâu bệnh nếu đất ẩm quá mức.
Khóm Cayenne (Dứa Cayenne)
- Đặc điểm: Quả lớn (1,5-3 kg), hình trụ dài, vỏ vàng xanh, mắt to, thịt vàng nhạt, vị ngọt vừa (12-14 độ Brix), nhiều nước, ít xơ. Lá không gai.
- Ưu điểm: Năng suất cao (50-60 tấn/ha), chịu được đất nghèo dinh dưỡng, thích hợp chế biến nước ép, đóng hộp hoặc ăn tươi.
- Nhược điểm: Ít thơm, cần chăm sóc kỹ để tránh thối rễ ở vùng mưa nhiều.
Khóm Tắc (Dứa Tắc)
- Đặc điểm: Quả trung bình (1-2 kg), hình nón, vỏ vàng đậm, mắt sâu, thịt vàng sáng, vị ngọt đậm (14-16 độ Brix), thơm nồng. Lá có gai lớn.
- Ưu điểm: Chất lượng quả tốt, phù hợp ăn tươi và bán nội địa, chịu hạn và đất chua tốt.
- Nhược điểm: Năng suất thấp hơn Cayenne (40-50 tấn/ha), khó vận chuyển xa do vỏ mỏng.
Khóm MD2 (Dứa lai)
- Đặc điểm: Quả trung bình (1,5-2,5 kg), hình trụ đều, vỏ vàng tươi, thịt vàng đậm, vị ngọt cao (15-17 độ Brix), thơm đậm, ít xơ. Lá không gai.
- Ưu điểm: Năng suất cao (60-70 tấn/ha), chất lượng vượt trội, phù hợp xuất khẩu (Mỹ, EU). Chịu được điều kiện khắc nghiệt nếu chăm sóc tốt.
- Nhược điểm: Giá giống cao, đòi hỏi kỹ thuật trồng và đầu tư lớn.
III. Tiêu chí chọn giống cây khóm chất lượng
Chọn giống cây khóm không chỉ dựa vào đặc điểm giống mà còn phải phù hợp với điều kiện địa phương và mục tiêu kinh tế. Dưới đây là các tiêu chí quan trọng:
– Nguồn gốc giống rõ ràng: Chọn giống từ các vườn khóm mẹ khỏe mạnh, năng suất ổn định, không bị sâu bệnh (thán thư, thối rễ, rệp sáp). Mua giống từ cơ sở uy tín hoặc lấy chồi từ vườn khóm đã được kiểm chứng về chất lượng.
– Đặc tính sinh học của giống
- Chồi giống: Chọn chồi nách, chồi gốc hoặc chồi ngọn dài 30-40 cm, khỏe mạnh, không sâu bệnh, có 15-20 lá xanh đậm. Tránh chồi quá già (lá vàng) hoặc quá non (dễ chết).
- Khả năng thích nghi: Chọn giống phù hợp với khí hậu và đất đai địa phương, ví dụ: khóm Queen cho vùng khô hạn, khóm Cayenne cho đất nghèo.
– Mục đích sử dụng
- Nếu trồng để ăn tươi: Ưu tiên khóm Queen, khóm Tắc hoặc MD2 nhờ vị ngọt, thơm.
- Nếu trồng chế biến: Chọn khóm Cayenne nhờ quả to, nhiều nước, dễ đóng hộp.
IV. Quy trình chọn và xử lý giống cây khóm
– Thu hoạch chồi giống: Lấy chồi từ cây mẹ sau khi thu hoạch quả chính (12-18 tháng tuổi). Chọn chồi mập, khỏe, không cong queo, cắt sát gốc bằng dao sắc, khử trùng dao bằng cồn để tránh lây bệnh.
– Xử lý chồi giống: Cắt bỏ 2-3 lá dưới cùng, ngâm gốc chồi trong dung dịch thuốc trừ nấm (Mancozeb, 2 g/lít nước) 5-10 phút để diệt mầm bệnh. Phơi chồi trong bóng râm 1-2 ngày để vết cắt khô, tránh thối khi trồng.
– Bảo quản giống: Nếu chưa trồng ngay, để chồi ở nơi thoáng mát, tránh ánh nắng trực tiếp, giữ được 7-10 ngày mà không ảnh hưởng chất lượng.
V. Lợi ích của việc chọn giống cây khóm tốt
– Năng suất cao: Giống tốt giúp đạt 50-70 tấn/ha, tăng thu nhập đáng kể.
– Chất lượng quả vượt trội: Quả to, ngọt, thơm, đáp ứng nhu cầu ăn tươi hoặc xuất khẩu.
– Tiết kiệm chi phí: Giống khỏe mạnh giảm chi phí phòng trừ sâu bệnh và thay thế cây yếu.
– Phát triển bền vững: Giống phù hợp với điều kiện địa phương đảm bảo cây phát triển lâu dài, ít phụ thuộc vào hóa chất.
VI. Lưu ý khi chọn giống cây khóm
- Kiểm tra nguồn giống: Tránh lấy chồi từ vườn bị sâu bệnh hoặc năng suất kém.
- Thử nghiệm nhỏ: Trồng thử 50-100 chồi để đánh giá khả năng thích nghi trước khi mở rộng diện tích.
- Không chọn chồi quá già/non: Chồi quá già khó ra rễ, chồi quá non dễ chết khi gặp thời tiết bất lợi.
- Phù hợp vùng miền: Chọn giống chịu hạn (Queen) cho vùng khô, giống chịu ẩm (Cayenne) cho vùng mưa nhiều.
Câu hỏi thường gặp (FAQ)
1. Làm sao để phân biệt chồi giống khóm khỏe và chồi kém chất lượng?
Chồi khỏe có lá xanh đậm, mập, không cong queo, gốc không thối. Chồi kém chất lượng thường lá vàng, héo, gốc mềm hoặc có dấu hiệu sâu bệnh.
2. Có nên trồng khóm từ hạt không?
Không, ít khi được trồng từ hạt vì thời gian sinh trưởng dài (2-3 năm), tỷ lệ nảy mầm thấp và không giữ được đặc tính của cây mẹ.
3. Giống khóm nào dễ trồng nhất cho người mới bắt đầu?
Khóm Queen dễ trồng nhất nhờ khả năng chịu hạn tốt, ít đòi hỏi kỹ thuật cao, phù hợp với người mới.
Kết luận
Chọn giống cây khóm là bước đầu tiên và quan trọng nhất để đảm bảo thành công trong trồng trọt. Một giống tốt không chỉ mang lại năng suất cao, chất lượng quả vượt trội mà còn giúp giảm thiểu rủi ro và chi phí trong quá trình canh tác. Bằng cách hiểu rõ đặc điểm từng giống, áp dụng tiêu chí chọn giống phù hợp và xử lý chồi cẩn thận, người nông dân có thể xây dựng vườn khóm hiệu quả và bền vững. Hãy bắt đầu từ việc nghiên cứu kỹ lưỡng và lựa chọn thông minh để biến khóm thành nguồn thu nhập ổn định. Chúc bạn thành công với hành trình trồng khóm của mình!
