Bệnh nứt rụng trái non trên cây dừa là một vấn đề nghiêm trọng, ảnh hưởng trực tiếp đến năng suất và chất lượng quả – bộ phận có giá trị kinh tế cao nhất của cây. Hiện tượng này có thể xuất phát từ nhiều nguyên nhân, bao gồm yếu tố sinh lý, thời tiết bất lợi hoặc sâu bệnh, khiến người trồng dừa gặp không ít khó khăn nếu không xử lý kịp thời. Để bảo vệ vườn dừa và giảm thiểu thiệt hại, việc hiểu rõ đặc điểm, triệu chứng, tác hại và các biện pháp phòng trừ hiệu quả là vô cùng cần thiết. Hãy cùng N2 Agro tìm hiểu chi tiết về bệnh nứt rụng trái non trên cây dừa để có giải pháp tối ưu!
I. Đặc điểm của bệnh nứt rụng trái non trên cây dừa
1. Nguyên nhân gây bệnh
Bệnh nứt rụng trái non trên cây dừa không phải do một tác nhân duy nhất mà thường là kết quả của nhiều yếu tố kết hợp:
- Yếu tố sinh lý:
- Thiếu hụt dinh dưỡng, đặc biệt là kali, canxi và bo, làm trái non không phát triển hoàn thiện, dễ nứt và rụng.
- Cây mất cân bằng nước do khô hạn kéo dài hoặc ngập úng, ảnh hưởng đến quá trình vận chuyển chất dinh dưỡng lên trái.
- Thời tiết bất lợi:
- Nhiệt độ quá cao (trên 35°C) hoặc quá thấp (dưới 20°C) khiến trái non bị sốc nhiệt, nứt vỏ.
- Mưa lớn liên tục hoặc độ ẩm cao làm trái non thối, rụng trước khi phát triển.
- Sâu bệnh:
- Bọ cánh cứng (Rhynchophorus ferrugineus): Đục thân, làm gián đoạn vận chuyển dinh dưỡng, gây rụng trái non.
- Nấm (Phytophthora spp.): Gây thối trái non, dẫn đến nứt và rụng.
- Rệp sáp (Pseudococcus spp.): Hút nhựa, làm cây suy yếu, trái non không phát triển được.
2. Điều kiện phát sinh
- Hiện tượng nứt rụng trái non xảy ra nhiều vào mùa mưa (tháng 6-11) hoặc mùa khô khắc nghiệt (tháng 2-4), khi thời tiết thay đổi đột ngột.
- Vườn dừa trồng dày, thiếu dinh dưỡng, đất nghèo hoặc không được chăm sóc định kỳ dễ tạo điều kiện cho bệnh phát triển.
- Cây dừa già (trên 40-50 năm) hoặc cây non (dưới 5 năm) thường nhạy cảm hơn với các yếu tố bất lợi, dẫn đến rụng trái non.
II. Triệu chứng gây hại của bệnh nứt rụng trái non
- Trên trái non:
- Giai đoạn đầu: Trái non (kích thước 5-15 cm) xuất hiện các vết nứt dọc nhỏ trên vỏ, thường gần cuống hoặc giữa trái. Vết nứt có thể khô hoặc chảy nhựa màu trắng.
- Giai đoạn nặng: Vết nứt lan rộng, trái thối mềm, đổi màu nâu đen, rụng sớm trước khi phát triển hoàn thiện. Một số trái có mùi hôi do nấm tấn công.
- Trên cây:
- Lá ngả vàng, héo nhẹ nếu cây thiếu nước hoặc dinh dưỡng kéo dài.
- Buồng trái thưa thớt, số lượng trái giảm rõ rệt so với bình thường.
- Khi tình trạng nghiêm trọng, cây suy yếu, buồng trái tiếp theo cũng bị ảnh hưởng, dẫn đến giảm năng suất liên tục qua các vụ.
III. Tác hại của bệnh nứt rụng trái non đối với cây dừa
- Giảm năng suất: Trái non rụng hàng loạt làm giảm 30-70% sản lượng, đặc biệt ở cây đang trong giai đoạn sung sức (10-40 năm tuổi). Trường hợp nặng có thể mất trắng vụ mùa.
- Ảnh hưởng chất lượng: Những trái còn lại thường nhỏ, méo mó, không đạt tiêu chuẩn bán hoặc chế biến (nước ít, cơm mỏng).
- Tăng chi phí sản xuất: Người trồng phải đầu tư thêm phân bón, thuốc bảo vệ thực vật và công chăm sóc để khắc phục cây suy yếu.
- Suy giảm sức khỏe cây: Rụng trái non kéo dài làm cây mất cân bằng dinh dưỡng, dễ bị sâu bệnh khác tấn công, rút ngắn tuổi thọ kinh tế của cây.
IV. Biện pháp phòng trừ bệnh nứt rụng trái non trên cây dừa
1. Biện pháp canh tác
- Quản lý nước:
- Mùa khô: Tưới nước 4-7 ngày/lần, mỗi cây 30-50 lít, đảm bảo đất ẩm đều nhưng không khô kiệt.
- Mùa mưa: Đào rãnh thoát nước quanh gốc (rộng 30-40 cm, sâu 20 cm) để tránh ngập úng, đặc biệt ở vùng đất thấp.
- Cải tạo đất: Bón vôi bột (500-700 kg/ha) mỗi năm 1 lần để trung hòa độ pH, tăng khả năng hấp thụ dinh dưỡng cho cây.
- Tạo thông thoáng: Tỉa bỏ lá già, lá khô định kỳ (6 tháng/lần) để giảm độ ẩm trong tán, hạn chế nấm phát triển.
2. Biện pháp sinh học
- Thiên địch: Thả bọ rùa hoặc ong ký sinh (Anagyrus spp.) để kiểm soát rệp sáp – nguyên nhân gián tiếp gây rụng trái.
- Chế phẩm sinh học: Phun Trichoderma spp. lên buồng trái và đất quanh gốc để ngăn nấm Phytophthora tấn công trái non.
3. Biện pháp thủ công
- Thu gom trái rụng: Nhặt và tiêu hủy (chôn sâu hoặc đốt) trái non bị nứt, rụng để giảm nguồn lây lan nấm và sâu bệnh.
- Kiểm tra định kỳ: Quan sát buồng trái 1-2 tuần/lần, đặc biệt trong giai đoạn trái non (2-4 tháng sau khi ra hoa), để phát hiện sớm vấn đề.
4. Biện pháp hóa học
- Khi trái non bị nứt do nấm hoặc sâu bệnh:
- Thuốc trừ nấm: Phun Metalaxyl hoặc Mancozeb (2 g/lít nước) lên buồng trái và thân cây, 7-10 ngày/lần, tối đa 2-3 lần/vụ.
- Thuốc trừ sâu: Dùng Imidacloprid hoặc Lambda-cyhalothrin (1-2 ml/lít nước) để diệt rệp sáp, bọ cánh cứng.
- Phun vào sáng sớm hoặc chiều mát, tránh lúc trời mưa để thuốc bám lâu trên cây.
V. Lưu ý khi phòng trừ bệnh nứt rụng trái non
- Không lạm dụng hóa chất: Sử dụng thuốc đúng liều lượng và thời gian cách ly (7-10 ngày trước thu hoạch) để đảm bảo an toàn thực phẩm.
- Theo dõi thời tiết: Tăng cường chăm sóc trong mùa mưa hoặc khô hạn kéo dài, khi trái non dễ bị ảnh hưởng nhất.
- Kết hợp biện pháp: Áp dụng đồng thời canh tác, dinh dưỡng và hóa học để kiểm soát bệnh toàn diện, tránh phụ thuộc một phương pháp.
- Chăm sóc cây mẹ: Đảm bảo cây khỏe mạnh trước khi ra hoa bằng cách bón phân cân đối và vệ sinh vườn thường xuyên.
Câu hỏi thường gặp (FAQ)
1. Tại sao trái dừa non nứt nhưng không thấy sâu bệnh?
Nguyên nhân có thể do thiếu kali hoặc sốc nhiệt (nhiệt độ thay đổi đột ngột), không nhất thiết liên quan đến sâu bệnh. Bổ sung phân kali và tưới nước đều đặn sẽ khắc phục.
2. Bệnh nứt rụng trái non có lây lan giữa các cây không?
Nếu do nấm hoặc sâu bệnh, bệnh có thể lây qua gió, nước mưa hoặc dụng cụ làm vườn. Nếu do sinh lý (thiếu dinh dưỡng), không lây lan nhưng toàn vườn có thể bị ảnh hưởng nếu đất nghèo.
3. Có nên giữ cây dừa bị rụng trái non nhiều năm không?
Nếu cây già (trên 50 năm) và rụng trái kéo dài, nên thay thế bằng cây mới để đảm bảo năng suất. Với cây trẻ, cần cải thiện chăm sóc trước khi quyết định.
Kết luận
Bệnh nứt rụng trái non trên cây dừa là mối đe dọa lớn, gây thiệt hại nghiêm trọng về năng suất và chất lượng nếu không được kiểm soát kịp thời. Việc kết hợp các biện pháp từ quản lý nước, bổ sung dinh dưỡng, sử dụng sinh học đến hóa học khi cần thiết sẽ giúp giảm thiểu rủi ro và bảo vệ vườn dừa hiệu quả. Người trồng cần theo dõi sát sao, đặc biệt trong giai đoạn trái non, để phát hiện và xử lý sớm các vấn đề. Với sự kiên trì và áp dụng đúng kỹ thuật, bạn có thể duy trì năng suất dừa ổn định, đảm bảo thu nhập lâu dài. Chúc bạn thành công trong việc phòng trừ bệnh nứt rụng trái non trên cây dừa!
