Bể gai sầu riêng: Nguyên nhân, tác hại và biện pháp phòng trừ hiệu quả

Bể gai sầu riêng là hiện tượng gây lo ngại cho nhiều nhà vườn, đặc biệt vào giai đoạn thu hoạch khi trái bị hư hỏng, làm giảm giá trị kinh tế đáng kể. Dù đã kiểm soát tốt các bệnh hại trong quá trình canh tác, hiện tượng này vẫn xảy ra, khiến bà con đối mặt với thiệt hại lớn. Nếu không xử lý kịp thời, bể gai không chỉ ảnh hưởng đến vụ mùa hiện tại mà còn lan rộng sang các vụ sau. Cùng cập nhật kiến thức nông nghiệp mới nhất tại N2 Agro.

I. Thông tin chung về bể gai sầu riêng

II. Nguyên nhân gây bể gai sầu riêng

1. Tác nhân sinh học

• Nấm Colletotrichum gloeosporioides tấn công trái, làm vỏ yếu, dễ nứt, đặc biệt khi trái gần chín trong điều kiện ẩm ướt kéo dài.
• Rệp sáp, sâu đục trái gây tổn thương cơ học trên vỏ, tạo điều kiện cho nấm xâm nhập, dẫn đến hiện tượng bể gai và hư hỏng quả.

2. Yếu tố cơ học

• Cành mọc song song, sát nhau khiến trái cọ xát khi phát triển, gây trầy xước, nứt vỏ, làm gai bể và ảnh hưởng đến chất lượng trái sầu riêng.
• Gió mạnh hoặc va chạm trong quá trình chăm sóc, thu hoạch làm trái bị tổn thương, dễ bị bể gai nếu không được bảo vệ kỹ lưỡng.

3. Thiếu dinh dưỡng

• Cây không được cung cấp đủ phân trung vi lượng, đặc biệt là Canxi (Ca), khiến vỏ trái mỏng, yếu, dễ nứt và bể gai khi trái lớn dần.
• Thiếu dinh dưỡng trong giai đoạn đậu trái làm cây suy yếu, không đủ sức nuôi vỏ, dẫn đến hiện tượng bể gai và chất lượng kém hơn.

III. Nhận biết bể gai sầu riêng

1. Dấu hiệu ban đầu

• Trái xuất hiện các vết nứt nhỏ trên vỏ, gai bắt đầu bong tróc hoặc bể ra, thường thấy ở phần tiếp xúc với cành hoặc các trái khác.
• Vùng vỏ bị tổn thương chuyển màu nâu hoặc đen, kèm theo dấu hiệu nấm phát triển, báo hiệu trái đang bị ảnh hưởng nghiêm trọng hơn.

2. Triệu chứng trên trái

• Gai bể lan rộng, vỏ trái nứt to, thịt bên trong lộ ra, dễ bị thối hoặc mục rữa, làm trái mất đi hình dạng và chất lượng ban đầu.
• Trái rụng sớm do bể gai nghiêm trọng, đặc biệt khi nấm tấn công mạnh, khiến nhà vườn không thể sử dụng hoặc bán được sản phẩm.

3. Giai đoạn xuất hiện

• Hiện tượng bể gai thường xảy ra khi trái gần chín, khoảng 3-4 tháng sau đậu trái, đặc biệt trong mùa mưa khi độ ẩm cao bất thường.
• Giai đoạn thu hoạch là thời điểm dễ phát hiện nhất, khi trái chịu áp lực từ trọng lượng hoặc va chạm, làm gai bể rõ rệt hơn trước đó.

IV. Tác hại của bể gai sầu riêng

1. Mất giá trị thương phẩm

• Trái bể gai không đạt tiêu chuẩn thị trường, không bán được hoặc chỉ bán với giá rất thấp, gây thiệt hại trực tiếp đến thu nhập của bà con.
• Vẻ ngoài xấu xí, hư hỏng khiến trái mất giá trị thương phẩm, ảnh hưởng đến uy tín nhà vườn và khả năng cạnh tranh với các khu vực khác.

2. Giảm năng suất cây trồng

• Bể gai làm trái hư hỏng, rụng sớm, giảm số lượng trái thu hoạch, dẫn đến mất một phần hoặc toàn bộ sản lượng dự kiến trong mùa vụ.
• Cây liên tục bị ảnh hưởng qua các vụ do thiếu dinh dưỡng hoặc bệnh lan rộng, khiến năng suất giảm dần, gây khó khăn cho việc canh tác lâu dài.

3. Lây lan bệnh hại

• Vết bể gai là cửa ngõ cho nấm, vi khuẩn xâm nhập, lây lan từ trái bệnh sang trái khỏe, đe dọa toàn bộ vườn sầu riêng nếu không kiểm soát.
• Bệnh lan rộng qua gió, nước mưa, làm tăng nguy cơ nhiễm bệnh trên diện rộng, đòi hỏi chi phí và công sức lớn để khắc phục hậu quả.

V. Biện pháp phòng trừ bể gai sầu riêng

1. Tỉa cành hợp lý

• Cắt bỏ cành mọc song song, sát nhau bằng kéo sắc, đảm bảo trái không chồng chéo, giảm cọ xát và nguy cơ bể gai trong quá trình phát triển.
• Tỉa định kỳ trước khi đậu trái, giữ vườn thông thoáng, giúp trái phát triển đều, hạn chế tổn thương cơ học từ các cành xung quanh cây.

2. Bổ sung dinh dưỡng

• Bón phân NPK + TE (chứa Canxi, Bo) từ giai đoạn xổ nhụy đến đậu trái, mỗi tháng 1 lần, giúp vỏ trái dày, khỏe, chống nứt và bể gai.
• Kết hợp phân hữu cơ hoai mục để tăng sức đề kháng cho cây, đảm bảo trái phát triển đầy đủ, không bị yếu vỏ do thiếu chất dinh dưỡng cần thiết.

3. Kiểm soát sâu bệnh

• Phun thuốc bảo vệ thực vật chứa hoạt chất như Azoxystrobin hoặc Mancozeb khi phát hiện nấm, rệp sáp, ngăn ngừa bể gai do tác nhân sinh học gây ra.
• Theo dõi vườn hàng tuần, xử lý sâu hại bằng chế phẩm sinh học như Beauveria bassiana, giảm tổn thương vỏ trái, giữ trái nguyên vẹn đến thu hoạch.

VI. Lưu ý khi phòng trừ bể gai sầu riêng

• Kiểm tra trái thường xuyên khi gần chín, chú ý các vết nứt nhỏ trên gai để xử lý sớm, tránh để bệnh lan rộng ra các trái khỏe mạnh khác.
• Ghi chép thời điểm bể gai xuất hiện để điều chỉnh chăm sóc, giúp giảm nguy cơ tái phát trong các vụ mùa tiếp theo một cách hiệu quả hơn.

Cùng N2 Agro đọc thêm: Bể gai sầu riêng tại đây!

Những câu hỏi thường gặp

Bể gai sầu riêng có ảnh hưởng đến hương vị thịt trái không?
Không nhất thiết, nếu chỉ bể gai mà thịt bên trong chưa hư, hương vị vẫn giữ được, nhưng dễ bị thối nếu không xử lý kịp.

Có nên tiếp tục tưới nước cho cây khi trái bị bể gai không?
Vẫn nên tưới nhưng giảm lượng nước, tránh độ ẩm cao làm tình trạng bể gai nặng thêm hoặc lây lan bệnh.

Trái sầu riêng bể gai có thể dùng làm giống được không?
Không nên, trái bể gai thường yếu, dễ mang mầm bệnh, ảnh hưởng đến chất lượng cây con sau này.

Kết luận

Bể gai sầu riêng là vấn đề nghiêm trọng nhưng hoàn toàn có thể kiểm soát nếu bà con nắm rõ nguyên nhân và áp dụng biện pháp phòng trừ đúng kỹ thuật trong suốt quá trình canh tác. Việc tỉa cành, bổ sung dinh dưỡng và quản lý sâu bệnh sẽ giúp giảm thiểu thiệt hại, bảo vệ năng suất và chất lượng trái một cách tối ưu. Thực hiện chăm sóc khoa học là chìa khóa để vườn sầu riêng phát triển bền vững, mang lại lợi ích kinh tế cao. Cùng đọc thêm nhiều bài viết kỹ thuật mới nhất tại website N2 Agro