Bệnh đạo ôn lúa và cách phòng bệnh

Bệnh đạo ôn lúa là một trong những mối đe dọa lớn nhất đối với năng suất lúa tại Việt Nam và nhiều nước trồng lúa trên thế giới. Căn bệnh này có thể gây thiệt hại nghiêm trọng từ giai đoạn mạ non cho đến khi lúa trổ bông, làm giảm năng suất và chất lượng sản phẩm. Cùng N2 Agro bảo vệ mùa màng, việc hiểu rõ bệnh đạo ôn và cách phòng trừ là vô cùng quan trọng.

I. Nguyên nhân gây bệnh đạo ôn lúa

Bệnh đạo ôn lúa do nấm Pyricularia oryzae (hay Magnaporthe grisea) gây ra. Nấm bệnh này có khả năng phát triển mạnh mẽ trong các điều kiện thuận lợi sau:

1. Điều kiện thời tiết

• Nhiệt độ dao động từ 20-28°C.
• Độ ẩm không khí cao, thường xuất hiện sương mù vào buổi sáng hoặc mưa phùn kéo dài.
• Thời tiết thay đổi thất thường, nóng lạnh đan xen, làm cây lúa suy yếu, tạo cơ hội cho nấm tấn công.

2. Thừa đạm trong phân bón

• Việc bón quá nhiều phân đạm (N) khiến cây lúa phát triển nhanh nhưng yếu ớt, dễ bị nấm xâm nhập.

3. Giống lúa dễ mẫn cảm với bệnh

• Một số giống lúa không có khả năng kháng bệnh đạo ôn, đặc biệt là các giống cao sản.

4. Quản lý đồng ruộng kém

• Tàn dư cây trồng không được tiêu hủy đúng cách trở thành nguồn lây bệnh.
• Ruộng khô hạn hoặc ngập úng kéo dài làm cây lúa mất sức đề kháng.

II. Triệu chứng của bệnh đạo ôn lúa

Bệnh đạo ôn lúa có thể xuất hiện trên các bộ phận khác nhau của cây, bao gồm lá, thân, cổ bông và hạt lúa.

1. Trên lá lúa

• Ban đầu xuất hiện các vết đốm nhỏ, hình bầu dục hoặc hình thoi, màu xanh lục nhạt.
• Vết bệnh lớn dần, có viền nâu, trung tâm màu xám hoặc trắng.
• Khi bệnh nặng, các vết bệnh liên kết thành mảng lớn, làm lá khô cháy từng đoạn hoặc toàn bộ.

2. Trên cổ bông

• Xuất hiện các vết bệnh màu nâu đen ở cổ bông hoặc cổ gié.
• Cổ bông yếu, dễ gãy hoặc khô, dẫn đến bông lúa không trổ hoặc hạt lép.

3. Trên thân lúa và hạt lúa

• Thân lúa có các vết bệnh nâu đen, làm cây dễ đổ ngã.
• Hạt lúa bị lem đen, mốc, ảnh hưởng đến chất lượng và khả năng nảy mầm.

III. Tác hại của bệnh đạo ôn lúa

1. Giảm năng suất nghiêm trọng

• Bệnh đạo ôn làm cây lúa mất sức sống, hạt lép hoặc không phát triển, gây thiệt hại từ 20-50% năng suất, thậm chí có thể mất trắng nếu không được kiểm soát kịp thời.

2. Ảnh hưởng đến chất lượng hạt

• Hạt lúa bị nấm xâm nhập, giảm giá trị thương mại và chất lượng khi xay xát hoặc làm giống.

3. Gia tăng chi phí sản xuất

• Nông dân phải tăng chi phí mua thuốc bảo vệ thực vật, phân bón bổ sung và công lao động.

IV. Biện pháp phòng trừ bệnh đạo ôn lúa

Để quản lý bệnh đạo ôn hiệu quả, cần áp dụng đồng bộ các biện pháp kỹ thuật, từ khâu chọn giống, quản lý phân bón đến sử dụng thuốc bảo vệ thực vật.

1. Lựa chọn giống lúa kháng bệnh

• Ưu tiên sử dụng các giống lúa có khả năng kháng bệnh tốt như OM5451, IR50404 hoặc các giống lúa được khuyến cáo bởi cơ quan chuyên môn tại địa phương.

2. Sử dụng phân bón cân đối

• Hạn chế bón thừa đạm, nên chia nhỏ lượng phân bón thành nhiều đợt.
• Tăng cường bón kali (K) và silic (Si) để giúp cây lúa khỏe mạnh, tăng sức đề kháng với bệnh.

3. Quản lý nước tưới hợp lý

• Duy trì mực nước phù hợp, tránh để ruộng lúa khô hạn hoặc ngập úng lâu ngày.

4. Vệ sinh đồng ruộng

• Thu gom và tiêu hủy tàn dư cây trồng sau thu hoạch.
• Cày phơi đất trước khi gieo sạ để diệt mầm bệnh trong đất.

5. Sử dụng thuốc bảo vệ thực vật đúng cách

• Phun thuốc phòng bệnh khi thời tiết thuận lợi cho nấm phát triển (nhiệt độ 20-28°C, độ ẩm cao).
• Các loại thuốc thường được khuyến cáo: Tricyclazole, Isoprothiolane, Propiconazole,…
• Thực hiện theo đúng liều lượng và hướng dẫn trên bao bì thuốc.

6. Kiểm tra đồng ruộng thường xuyên

• Theo dõi ruộng lúa định kỳ để phát hiện sớm các dấu hiệu bệnh.
• Khi phát hiện bệnh, xử lý ngay lập tức để ngăn bệnh lây lan.

V. Lưu ý khi phòng ngừa và điều trị bệnh Đạo Ôn Lúa

– Chọn giống lúa kháng bệnh: Sử dụng giống lúa có khả năng kháng bệnh như OM5451 hoặc IR50404 giúp giảm nguy cơ nhiễm bệnh.
– Quản lý phân bón hợp lý: Hạn chế bón quá nhiều phân đạm, chia nhỏ liều lượng và bổ sung kali, silic để tăng sức đề kháng cho cây lúa.
– Duy trì mực nước hợp lý: Đảm bảo mực nước ổn định, tránh tình trạng khô hạn hay ngập úng kéo dài.
– Vệ sinh đồng ruộng: Thu gom tàn dư cây trồng sau thu hoạch và cày phơi đất trước khi gieo sạ để diệt mầm bệnh.
– Sử dụng thuốc bảo vệ thực vật đúng cách: Phun thuốc đúng liều lượng và thời gian để kiểm soát nấm bệnh, đặc biệt trong điều kiện thời tiết thuận lợi cho sự phát triển của nấm.
– Kiểm tra đồng ruộng thường xuyên: Theo dõi tình trạng cây lúa định kỳ, phát hiện sớm bệnh và xử lý kịp thời để ngăn bệnh lan rộng.
– Tăng cường giám sát thời tiết: Theo dõi dự báo thời tiết để chủ động phòng ngừa khi điều kiện thuận lợi cho bệnh phát triển.

Kết luận

Bệnh đạo ôn lúa là một thách thức lớn đối với sản xuất lúa gạo, nhưng nếu được quản lý đúng cách, chúng ta có thể giảm thiểu thiệt hại đáng kể. Việc áp dụng các biện pháp kỹ thuật tiên tiến, chọn giống kháng bệnh và quản lý đồng ruộng hiệu quả là chìa khóa để bảo vệ mùa màng. Sự chủ động của người nông dân chính là yếu tố quyết định thành công trong việc kiểm soát bệnh đạo ôn, mang lại năng suất cao và chất lượng tốt cho mỗi vụ mùa.

Xem thêm các bài viết hữu ích về kiến thức nông nghiệp ngay tại đây!

Các câu hỏi thường gặp