Bệnh phấn trắng là một trong những bệnh phổ biến và nguy hiểm trên cây dưa lưới, ảnh hưởng lớn đến sinh trưởng và năng suất. Bệnh do nấm gây ra, thường xuất hiện trong điều kiện thời tiết khô hanh, độ ẩm cao, và dễ lây lan nhanh chóng. Nếu không có biện pháp phòng trừ kịp thời, bệnh có thể làm giảm năng suất từ 30 – 50%, gây tổn thất lớn cho nhà nông. Cùng N2 Agro hiểu rõ nguyên nhân, dấu hiệu nhận biết và cách phòng trị bệnh phấn trắng sẽ giúp đảm bảo vụ mùa dưa lưới phát triển khỏe mạnh, đạt năng suất cao.
I. Giới thiệu về bệnh phấn trắng trên dưa lưới
Bệnh phấn trắng là một trong những bệnh phổ biến và nguy hiểm trên cây dưa lưới, gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến năng suất và chất lượng trái. Bệnh do nấm Podosphaera xanthii hoặc Erysiphe cichoracearum gây ra, thường xuất hiện trong điều kiện thời tiết khô hanh, nhiệt độ từ 20 – 30°C và độ ẩm không khí cao. Nếu không có biện pháp kiểm soát kịp thời, bệnh có thể lây lan nhanh, làm giảm khả năng quang hợp, suy yếu cây trồng và giảm chất lượng thu hoạch.
II. Dấu hiệu nhận biết bệnh phấn trắng trên dưa lưới
Bệnh phấn trắng có thể nhận biết thông qua các dấu hiệu đặc trưng sau:
- Trên lá: Xuất hiện các đốm trắng nhỏ dạng bột phấn, thường xuất hiện đầu tiên ở mặt dưới lá. Sau đó, các đốm này lan rộng, phủ kín bề mặt lá, khiến lá bị vàng, khô và rụng sớm.
- Trên thân và cành: Bệnh có thể lan sang thân và cành, gây hiện tượng nứt nẻ hoặc teo tóp, làm giảm khả năng vận chuyển dinh dưỡng.
- Trên hoa và quả: Hoa dễ bị rụng sớm, quả phát triển kém, vỏ sần sùi hoặc méo mó. Trong trường hợp nặng, bệnh có thể làm dưa lưới chín không đều hoặc bị nứt vỏ, ảnh hưởng đến chất lượng và giá trị thương phẩm.
III. Nguyên nhân và điều kiện phát sinh bệnh
1. Nguyên nhân gây bệnh
Bệnh phấn trắng trên dưa lưới chủ yếu do nấm Podosphaera xanthii và Erysiphe cichoracearum gây ra. Nấm tồn tại dưới dạng bào tử trên tàn dư cây trồng và lây lan qua gió, nước tưới, côn trùng hoặc dụng cụ canh tác.
2. Điều kiện thuận lợi cho bệnh phát triển
- Thời tiết khô hanh, độ ẩm cao: Nhiệt độ lý tưởng cho nấm phát triển là 20 – 30°C, đặc biệt khi độ ẩm không khí > 70%.
- Mật độ trồng dày, vườn kém thông thoáng: Cây trồng quá dày làm giảm lưu thông không khí, tạo điều kiện thuận lợi cho nấm phát triển.
- Bón thừa đạm, thiếu kali: Dưa lưới được bón quá nhiều phân đạm sẽ khiến lá mềm, mỏng, dễ nhiễm bệnh hơn.
- Nước tưới đọng trên lá: Việc tưới nước không hợp lý, đặc biệt là tưới phun mưa vào buổi chiều tối, sẽ tạo môi trường ẩm ướt, thuận lợi cho nấm phát triển.
- Tàn dư cây trồng không được dọn dẹp: Nấm bệnh có thể tồn tại trên tàn dư cây dưa lưới từ vụ trước và tiếp tục lây nhiễm cho vụ mới.
IV. Tác hại của bệnh phấn trắng đối với dưa lưới
- Giảm khả năng quang hợp: Lớp phấn trắng bao phủ trên lá làm giảm hiệu suất quang hợp, dẫn đến cây còi cọc, chậm phát triển.
- Giảm năng suất và chất lượng quả: Bệnh ảnh hưởng trực tiếp đến khả năng sinh trưởng của cây, khiến trái nhỏ, phát triển kém, chất lượng giảm sút.
- Tăng nguy cơ rụng hoa và quả non: Bệnh làm suy yếu cây, khiến hoa và quả non dễ bị rụng sớm, giảm đáng kể năng suất thu hoạch.
- Gây thất thoát kinh tế cho nhà nông: Nếu không được kiểm soát kịp thời, bệnh có thể làm giảm 30 – 50% năng suất, gây tổn thất lớn cho người trồng dưa lưới.
V. Biện pháp phòng và trị bệnh phấn trắng trên dưa lưới
1. Biện pháp canh tác
- Luân canh cây trồng: Không trồng dưa lưới liên tục trên cùng một diện tích, nên luân canh với cây họ đậu hoặc cây khác họ để giảm áp lực dịch bệnh.
- Chọn giống kháng bệnh: Sử dụng các giống dưa lưới có khả năng chống chịu bệnh phấn trắng tốt.
- Trồng với mật độ hợp lý: Không trồng quá dày, đảm bảo khoảng cách giữa các cây từ 50 – 60 cm để vườn thông thoáng, giảm nguy cơ lây nhiễm bệnh.
- Tỉa lá và cành thường xuyên: Cắt tỉa lá già, lá bị bệnh để tạo độ thông thoáng, giảm nguồn lây nhiễm bệnh.
2. Biện pháp chăm sóc
- Bón phân cân đối: Hạn chế bón quá nhiều phân đạm, thay vào đó tăng cường kali và canxi để cây có sức đề kháng tốt hơn. Sử dụng phân hữu cơ hoai mục kết hợp với phân bón vi sinh giúp tăng sức khỏe cho cây.
- Tưới nước hợp lý: Không tưới phun lên lá vào buổi chiều tối. Nên tưới nhỏ giọt hoặc tưới gốc để hạn chế độ ẩm cao trên lá.
3. Biện pháp sinh học
- Sử dụng chế phẩm sinh học: Các chế phẩm nấm đối kháng như Trichoderma giúp ức chế sự phát triển của nấm gây bệnh.
- Dùng dung dịch tỏi, ớt, gừng: Phun định kỳ 7 – 10 ngày/lần có thể giúp giảm nguy cơ nhiễm bệnh.
4. Biện pháp hóa học
- Sử dụng thuốc bảo vệ thực vật: Khi bệnh bùng phát mạnh, có thể dùng một số loại thuốc đặc trị như:
- Thuốc chứa hoạt chất Hexaconazole, Difenoconazole, Tebuconazole (nhóm Triazole) giúp ức chế sự phát triển của nấm.
- Thuốc Sulfur (lưu huỳnh) giúp diệt nấm và tăng khả năng quang hợp của cây.
- Lưu ý khi sử dụng thuốc:
- Luân phiên các loại thuốc để tránh tình trạng kháng thuốc.
- Phun thuốc vào sáng sớm hoặc chiều mát, không phun khi trời nắng gắt.
- Ngừng sử dụng thuốc trước khi thu hoạch ít nhất 7 – 10 ngày để đảm bảo an toàn thực phẩm.
Câu hỏi thường gặp
1. Bệnh phấn trắng trên dưa lưới lây lan bằng cách nào?
Bệnh phấn trắng lây lan chủ yếu qua bào tử nấm trong không khí, nước tưới, dụng cụ canh tác và côn trùng. Nếu không kiểm soát kịp thời, bệnh có thể lan nhanh trong vườn.
2. Có thể trị bệnh phấn trắng bằng phương pháp sinh học không?
Có. Sử dụng chế phẩm sinh học như nấm Trichoderma hoặc dung dịch tỏi, ớt, gừng có thể giúp kiểm soát bệnh hiệu quả mà không ảnh hưởng đến môi trường.
3. Khi nào nên phun thuốc phòng bệnh phấn trắng?
Nên phun thuốc phòng ngay từ giai đoạn cây con hoặc khi phát hiện dấu hiệu bệnh đầu tiên. Phun định kỳ 7 – 10 ngày/lần để kiểm soát bệnh tốt hơn.
Kết luận
Bệnh phấn trắng là một trong những bệnh nguy hiểm trên dưa lưới, ảnh hưởng lớn đến năng suất và chất lượng sản phẩm. Việc áp dụng các biện pháp phòng trừ tổng hợp, từ canh tác, chăm sóc đến sử dụng thuốc sinh học và hóa học hợp lý, sẽ giúp kiểm soát bệnh hiệu quả, đảm bảo vụ mùa dưa lưới đạt năng suất cao và an toàn cho người tiêu dùng.
