Bệnh thán thư trên bầu: Nguyên nhân và biện pháp phòng trị hiệu quả

Bệnh thán thư là mối nguy lớn đối với cây bầu, gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến chất lượng và năng suất, làm giảm giá trị kinh tế của bà con nông dân trong quá trình canh tác hiện nay. Nếu không kiểm soát kịp thời, bệnh lan nhanh, làm cây suy yếu, quả hư hỏng, dẫn đến thất thu đáng kể và tăng chi phí xử lý trong vụ mùa hiện tại và sau này. Việc nhận diện sớm, hiểu rõ nguyên nhân và áp dụng biện pháp phòng trị là yếu tố quan trọng để bảo vệ vườn bầu hiệu quả. Cùng cập nhật kiến thức nông nghiệp mới nhất tại N2 Agro

I. Thông tin chung về bệnh thán thư trên bầu

Bệnh thán thư do nấm Colletotrichum spp. gây ra là vấn đề phổ biến trên cây bầu, đặc biệt ở các vùng trồng trọt Việt Nam hiện nay. Nấm tấn công lá, thân, quả, làm cây giảm khả năng phát triển, ảnh hưởng nghiêm trọng đến năng suất nếu không được kiểm soát từ sớm hiệu quả hơn. Bệnh phát triển mạnh trong điều kiện nóng ẩm, thường gặp vào mùa mưa. Hiểu rõ đặc điểm này giúp bà con chủ động phòng trị, bảo vệ cây bầu khỏi những tác hại nghiêm trọng.

II. Nguyên nhân gây bệnh thán thư trên bầu

1. Tác nhân chính

• Nấm Colletotrichum spp. sống trong hạt giống, tàn dư cây, xâm nhập qua vết thương trên lá, thân, gây bệnh thán thư hiện nay.
• Đất canh tác không được vệ sinh, dụng cụ bẩn hoặc nước tưới nhiễm nấm là nguồn lây lan chính nếu không xử lý sớm hiệu quả hơn.

2. Điều kiện phát triển

• Bệnh bùng phát trong thời tiết nóng ẩm, nhiệt độ 25-30°C, độ ẩm trên 80%, đặc biệt khi đất và cây bị ngập nước hiện nay.
• Vườn rậm rạp, thiếu thông thoáng, tưới nước quá nhiều lên lá tạo môi trường thuận lợi cho nấm sinh sôi nhanh hơn hiệu quả hơn.

III. Triệu chứng của bệnh thán thư trên bầu

1. Dấu hiệu trên cây

• Lá bầu có đốm vàng nhạt, sau chuyển nâu, lan thành vòng tròn, khô héo, rách nát trong suốt giai đoạn sinh trưởng hiện nay.
• Thân có vệt vàng lõm, chuyển đen, nứt, mùi hôi, quả bị vết tròn thối đen, lan rộng khi ẩm, giảm chất lượng hiệu quả hơn.

2. Thời điểm xuất hiện

• Bệnh xuất hiện mạnh từ tháng 6 đến tháng 10, trùng mùa mưa, khi độ ẩm cao, đặc biệt ở giai đoạn cây ra hoa, đậu quả hiện nay.
• Vườn gần khu vực ẩm thấp, nhiều tàn dư hoặc không vệ sinh là nơi nấm phát triển nhanh, lan rộng nếu không kiểm soát sớm hiệu quả hơn.

IV. Tác hại của bệnh thán thư trên bầu

1. Ảnh hưởng đến cây

• Lá héo, thân gãy, quả thối, giảm quang hợp, cây yếu, không đủ sức phát triển trong suốt vụ mùa hiện nay.
• Cây non dễ chết, cây già ra hoa chậm, đậu quả ít, chất lượng kém nếu không xử lý triệt để từ giai đoạn đầu hiệu quả hơn.

2. Thiệt hại kinh tế

• Năng suất giảm 50-80%, quả hư hỏng, không bán được, tăng chi phí điều trị, làm giảm thu nhập của bà con hiện nay.
• Bệnh lan rộng buộc phải nhổ bỏ cây, trồng lại, gây mất vốn đầu tư ban đầu, ảnh hưởng đến sinh kế nông dân trong dài hạn hiệu quả hơn.

V. Biện pháp phòng trị bệnh thán thư trên bầu

1. Phòng ngừa bệnh

• Chọn giống bầu khỏe, kháng bệnh, xử lý hạt bằng nước ấm 50°C trong 15 phút, làm giàn thoáng (1,5-2 m) hiện nay.
• Dọn sạch tàn dư, cỏ dại, rải vôi bột (50-70 kg/1000 m²) trước trồng, tưới nước dưới gốc để hạn chế nấm hiệu quả hơn.

2. Trị bệnh

• Phun thuốc chứa Mancozeb, Azoxystrobin (0,2-0,3%), 2-3 lần, cách nhau 7 ngày, tập trung vào lá, thân, quả hiện nay.
• Sử dụng nấm Chaetomium spp. (1-2 kg/1000 m²), pha nước phun lên cây, diệt nấm bệnh an toàn, hiệu quả lâu dài hiệu quả hơn.

VI. Lưu ý khi phòng trị bệnh thán thư trên bầu

• Thăm vườn sau mưa, kiểm tra lá, thân, quả, phát hiện sớm đốm nâu, vết thối để xử lý ngay trong vườn hiện nay.
• Ghi chép thời điểm bệnh xuất hiện, điều chỉnh tưới nước, phun thuốc đúng liều, giúp cây phục hồi nhanh, giảm tái nhiễm hiệu quả hơn.

Cùng N2 Agro đọc thêm: Bệnh thán thư trên bầu tại đây!

Những câu hỏi thường gặp

Làm thế nào để nhận biết bệnh thán thư trên bầu sớm mà không nhầm với cháy lá do nắng?
Quan sát lá, nếu đốm vàng nhạt có viền nâu lan rộng và ẩm, đó là thán thư, còn cháy lá thường khô đều không lan.

Tại sao việc vệ sinh dụng cụ lại quan trọng hơn bón phân trong phòng ngừa bệnh thán thư trên bầu?
Dụng cụ bẩn là nguồn lây nấm trực tiếp, trong khi bón phân chỉ tăng sức đề kháng mà không ngăn được sự xâm nhập ban đầu.

Biện pháp nào tự nhiên giúp giảm nấm gây bệnh thán thư trên bầu mà không cần thuốc hóa học?
Phun nước pha tinh dầu sả lên lá, mùi sả có tính kháng nấm tự nhiên, hạn chế nấm Colletotrichum phát triển an toàn.

Kết luận

Bệnh thán thư trên bầu là mối đe dọa lớn đối với năng suất và chất lượng quả, nhưng bà con có thể kiểm soát hiệu quả nếu nắm rõ nguyên nhân, triệu chứng và áp dụng biện pháp phòng trị đúng kỹ thuật trong suốt quá trình canh tác hiện nay. Việc phòng ngừa kết hợp xử lý kịp thời không chỉ bảo vệ cây mà còn đảm bảo bầu đạt tiêu chuẩn, mang lại giá trị kinh tế ổn định từ vườn cây lâu dài. Điều này đòi hỏi sự kiên trì và chú trọng từ khâu quản lý đến điều trị bệnh. Cùng đọc thêm nhiều bài viết hấp dẫn tại website N2 Agro