Bệnh thán thư trên hành lá: Nguyên nhân và biện pháp phòng trừ hiệu quả

Bệnh thán thư là một trong những bệnh phổ biến trên hành lá, gây thiệt hại nghiêm trọng đến năng suất và chất lượng, làm giảm giá trị thương mại, ảnh hưởng lớn đến kinh tế của bà con nông dân hiện nay. Nếu không kiểm soát kịp thời, bệnh lan nhanh, làm cây suy yếu, củ nhỏ, thậm chí chết, dẫn đến thất thu đáng kể và tăng chi phí xử lý trong vụ mùa hiện tại và sau này. Việc nhận diện sớm, hiểu rõ nguyên nhân và áp dụng biện pháp phòng trừ là yếu tố quan trọng để bảo vệ vườn hành lá hiệu quả. Cùng cập nhật thêm kiến thức nông nghiệp mới nhất tại N2 Agro

I. Thông tin chung về bệnh thán thư trên hành lá

Bệnh thán thư do nấm Colletotrichum spp. gây ra là vấn đề nghiêm trọng trên hành lá, đặc biệt ở các vùng trồng trọt Việt Nam hiện nay. Nấm tấn công lá, thân, củ, làm cây giảm khả năng quang hợp, ảnh hưởng nghiêm trọng đến năng suất nếu không được kiểm soát từ sớm hiệu quả hơn. Bệnh phát triển mạnh trong điều kiện nóng ẩm, thường gặp vào mùa mưa hoặc mùa hè. Hiểu rõ đặc điểm này giúp bà con chủ động phòng trừ, bảo vệ cây hành lá khỏi những tác hại nghiêm trọng.

II. Nguyên nhân gây bệnh thán thư trên hành lá

1. Tác nhân chính

• Nấm Colletotrichum spp. sống trong đất, tàn dư cây, xâm nhập qua vết thương trên lá, thân, gây bệnh thán thư trên hành lá hiện nay.
• Củ hành nhiễm nấm từ vụ trước hoặc dụng cụ canh tác bẩn là nguồn lây lan chính, khiến bệnh khó kiểm soát nếu không vệ sinh sớm hiệu quả hơn.

2. Điều kiện phát triển

• Bệnh bùng phát trong thời tiết nóng ẩm, nhiệt độ 25-30°C, độ ẩm trên 80%, đặc biệt khi đất và cây bị ngập nước kéo dài hiện nay.
• Vườn rậm rạp, thiếu thông thoáng, tưới nước quá nhiều lên lá tạo môi trường thuận lợi cho nấm sinh sôi và lây lan nhanh hơn hiệu quả hơn.

III. Triệu chứng của bệnh thán thư trên hành lá

1. Dấu hiệu trên cây

• Lá xuất hiện vết bầu dục trắng sáng, viền vàng, kích thước 2-3 mm, sau lan rộng thành hình đồng tâm, khô héo dần trên cây hiện nay.
• Thân và củ có vết thâm lớn hơn, lá gãy ngang, cây còi cọc, nếu nặng, củ thối, ảnh hưởng nghiêm trọng đến chất lượng hiệu quả hơn.

2. Thời điểm xuất hiện

• Bệnh bùng phát mạnh từ tháng 6 đến tháng 9, trùng mùa mưa và nóng, đặc biệt ở giai đoạn hành lá phát triển củ hiện nay.
• Vườn gần khu vực ẩm thấp, nhiều tàn dư hoặc không vệ sinh là nơi nấm phát triển nhanh, lan rộng nếu không kiểm soát từ sớm hiệu quả hơn.

IV. Tác hại của bệnh thán thư trên hành lá

1. Ảnh hưởng đến cây

• Lá khô, héo, gãy ngang, giảm quang hợp, cây yếu, không đủ sức nuôi củ, dẫn đến năng suất thấp trong suốt vụ mùa hiện nay.
• Củ nhỏ, chất lượng kém, nếu nặng, củ thối, cây chết, gây tổn thất lớn cho vườn hành nếu không xử lý triệt để hiệu quả hơn.

2. Thiệt hại kinh tế

• Năng suất giảm 40-70%, hành mất giá trị thương mại, tăng chi phí điều trị, làm giảm thu nhập của bà con hiện nay.
• Bệnh lan rộng buộc phải nhổ bỏ cây, trồng lại, gây mất vốn đầu tư ban đầu, ảnh hưởng đến sinh kế nông dân trong dài hạn hiệu quả hơn.

V. Biện pháp phòng trừ bệnh thán thư trên hành lá

1. Phòng ngừa bệnh

• Chọn giống hành khỏe, sạch bệnh, xử lý củ giống bằng nước ấm 50°C trong 15 phút, tăng sức đề kháng cho cây hiện nay.
• Dọn sạch tàn dư, cỏ dại sau vụ trước, tưới nước dưới gốc, tránh làm ướt lá để hạn chế nấm phát triển trong vườn hiệu quả hơn.

2. Trị bệnh

• Phun thuốc chứa Metalaxyl-M, Mandipropamid (0,2-0,3%), 2-3 lần, cách nhau 7 ngày, tập trung vào lá và thân cây hiện nay.
• Nhổ bỏ cây bệnh nặng, tiêu hủy xa vườn, kết hợp nấm Trichoderma (1-2 kg/1000 m²) để diệt nấm trong đất hiệu quả hơn.

VI. Lưu ý khi phòng trừ bệnh thán thư trên hành lá

• Thăm vườn sau mưa, kiểm tra lá và thân, phát hiện sớm vết trắng, xử lý ngay để tránh nấm lan rộng trong vườn hiện nay.
• Ghi chép thời điểm bệnh xuất hiện, điều chỉnh tưới nước, phun thuốc đúng liều, giúp cây phục hồi nhanh, giảm tái nhiễm trong các vụ sau hiệu quả hơn.

Cùng N2 Agro đọc thêm: Bệnh thán thư trên hành lá tại đây!

Những câu hỏi thường gặp

Làm thế nào để nhận biết sớm bệnh thán thư trên hành lá trước khi lan rộng?
Quan sát lá, nếu thấy các đốm trắng nhỏ có viền vàng xuất hiện rải rác, đó là dấu hiệu đầu tiên của bệnh thán thư cần xử lý ngay.

Tại sao tưới nước dưới gốc lại hiệu quả hơn tưới lên lá trong phòng ngừa bệnh thán thư?
Tưới dưới gốc giữ lá khô, giảm độ ẩm trên bề mặt lá, hạn chế môi trường thuận lợi cho nấm Colletotrichum phát triển.

Biện pháp nào tự nhiên giúp giảm nguy cơ bệnh thán thư trên hành lá mà không cần thuốc hóa học?
Trồng xen cây bạc hà hoặc cúc vạn thọ quanh luống hành, mùi hương từ các cây này xua đuổi nấm và côn trùng lây bệnh tự nhiên.

Kết luận

Bệnh thán thư trên hành lá là mối đe dọa lớn đối với năng suất và chất lượng cây, nhưng bà con có thể kiểm soát hiệu quả nếu nắm rõ nguyên nhân, triệu chứng và áp dụng biện pháp phòng trừ đúng kỹ thuật trong suốt quá trình canh tác hiện nay. Việc phòng ngừa kết hợp xử lý kịp thời không chỉ bảo vệ cây mà còn đảm bảo hành lá đạt tiêu chuẩn, mang lại giá trị kinh tế ổn định từ vườn cây lâu dài. Điều này đòi hỏi sự kiên trì và chú trọng từ khâu quản lý đến điều trị bệnh. Cùng đọc thêm bài viết hấp dẫn tại website N2 Agro