Bệnh thán thư trên mãng cầu na là một trong những bệnh nguy hiểm nhất, gây thiệt hại nghiêm trọng đến lá, hoa, quả, đồng thời ảnh hưởng lớn đến năng suất và kinh tế của bà con nông dân Việt Nam. Nếu không được kiểm soát kịp thời, bệnh có thể lan rộng, làm giảm chất lượng trái, mất giá trị thương mại, dẫn đến thất thu đáng kể trong vụ mùa hiện tại và cả về lâu dài. Việc nhận diện sớm, hiểu rõ nguyên nhân gây bệnh và áp dụng các biện pháp phòng trừ hiệu quả chính là chìa khóa để bảo vệ vườn mãng cầu na thành công. Cùng cập nhật thêm kiến thức nông nghiệp tại N2 Agro.
I. Thông tin chung về bệnh thán thư mãng cầu na
| Tiêu chí | Thông tin |
| Tên thường gọi | Bệnh thán thư, đốm đen |
| Tác nhân | Nấm Colletotrichum spp. |
| Gây hại trên cây | Mãng cầu na, bưởi, xoài |
Bệnh thán thư do nấm Colletotrichum spp. gây ra là vấn đề phổ biến trên cây mãng cầu na, đặc biệt ở các vùng nhiệt đới nóng ẩm như miền Nam Việt Nam hiện nay. Nấm tấn công lá, hoa, quả, làm giảm khả năng quang hợp, gây rụng trái non và mất giá trị thương phẩm trong suốt quá trình phát triển của cây. Bệnh phát triển mạnh vào mùa mưa, khi độ ẩm cao, vườn thiếu thông thoáng. Hiểu rõ đặc điểm này giúp bà con chủ động phòng trừ, bảo vệ vườn cây khỏi những tác hại nghiêm trọng.
II. Nguyên nhân gây bệnh thán thư mãng cầu na
1. Tác nhân chính
- Nấm Colletotrichum spp. là nguyên nhân chính, xâm nhập qua vết thương trên lá, quả, phát triển mạnh trong điều kiện nóng ẩm, nhiệt độ 25-30°C kéo dài liên tục.
- Bệnh xuất hiện ở vườn chăm sóc kém, không vệ sinh, cây yếu do thiếu dinh dưỡng, tạo điều kiện cho nấm sinh sôi, gây hại trên diện rộng nếu không xử lý sớm.
2. Con đường lây lan
- Nấm lây lan qua nước mưa, gió hoặc côn trùng như kiến, bọ cánh cứng mang bào tử từ cây bệnh sang cây khỏe trong vườn mãng cầu na nhanh chóng và hiệu quả.
- Tàn dư lá, quả nhiễm bệnh không được dọn sạch, hoặc tưới nước quá nhiều lên lá là nguồn lây lan chính, khiến bệnh khó kiểm soát nếu không can thiệp kịp thời.
III. Triệu chứng của bệnh thán thư mãng cầu na
1. Dấu hiệu trên cây
- Lá xuất hiện đốm đen nhỏ, lan rộng thành mảng nâu đen, khô héo, rụng sớm, làm giảm khả năng quang hợp, ảnh hưởng đến sức khỏe cây mãng cầu na đáng kể.
- Trái non có vết đen lõm, thối mềm, rụng hàng loạt, trái lớn bị đốm đen loang lổ, mất thẩm mỹ, không đạt tiêu chuẩn bán ra thị trường hiện nay.
2. Thời điểm xuất hiện
- Bệnh bùng phát mạnh vào mùa mưa, từ tháng 6 đến tháng 10, khi độ ẩm vượt 80%, đặc biệt ở giai đoạn cây ra hoa, đậu trái non dễ nhiễm nhất hiện nay.
- Vườn rậm rạp, thiếu thông thoáng, gần khu vực ẩm thấp hoặc có cây bệnh trước đó là nơi nấm phát triển nhanh, lan rộng trong thời gian ngắn nếu không xử lý.
IV. Tác hại của bệnh thán thư mãng cầu na
1. Ảnh hưởng đến cây
- Lá rụng, cây suy yếu, không đủ sức nuôi trái, dẫn đến còi cọc, năng suất giảm, nếu nặng, cây chết dần do nấm tấn công toàn bộ tán lá, quả nhanh chóng.
- Trái nhiễm bệnh thối rữa, rụng sớm, tạo điều kiện cho sâu bệnh khác xâm nhập, gây thiệt hại lâu dài nếu không xử lý triệt để trong vườn mãng cầu na.
2. Thiệt hại kinh tế
- Năng suất giảm 30-70%, trái hỏng mất giá trị thương mại, tăng chi phí điều trị, làm giảm thu nhập và lợi nhuận dự kiến từ việc trồng mãng cầu na của bà con.
- Bệnh lan rộng buộc phải thu hoạch sớm hoặc phá bỏ cây nhiễm, gây mất vốn đầu tư ban đầu, ảnh hưởng đến kế hoạch sản xuất dài hạn và sinh kế nông dân.
V. Biện pháp phòng trừ bệnh thán thư mãng cầu na
1. Phòng ngừa bệnh
- Tỉa cành, tạo tán thoáng, trồng cây cách nhau 4×4 m (625 cây/ha), dọn sạch tàn dư, bón phân NPK cân đối để tăng sức đề kháng cho cây mãng cầu na hiệu quả hơn.
- Thoát nước tốt mùa mưa, tránh tưới lên lá quá nhiều, vệ sinh dụng cụ bằng cồn 70 độ để giảm nguy cơ lây lan nấm từ cây bệnh sang cây khỏe nhanh chóng.
2. Trị bệnh
- Thu gom lá, trái nhiễm bệnh, tiêu hủy bằng cách đốt hoặc chôn sâu, phun thuốc Metalaxyl, Mancozeb (0,2-0,3%) 2-3 lần, cách nhau 7-10 ngày khi bệnh nặng hơn.
- Kết hợp bón phân qua lá (Kali, Bo) để cây phục hồi, xử lý đất bằng vôi bột 1-2 kg/gốc, làm sạch vườn để giảm nguồn nấm trong môi trường xung quanh hiệu quả.
VI. Lưu ý khi phòng trừ bệnh thán thư mãng cầu na
- Kiểm tra vườn hàng tuần, đặc biệt mùa mưa, để phát hiện sớm đốm đen trên lá, trái, xử lý ngay, tránh để nấm lan rộng ra cây khỏe trong vườn mãng cầu na nhanh chóng.
- Ghi chép thời điểm bệnh xuất hiện, điều chỉnh phun thuốc, chăm sóc đúng kỹ thuật, giúp cây phục hồi nhanh, giảm nguy cơ tái nhiễm trong các vụ sau hiệu quả hơn.
Cùng N2 Agro đọc thêm: Bệnh thán thư mãng cầu na tại đây!
Những câu hỏi thường gặp
Làm thế nào để phân biệt bệnh thán thư với các bệnh khác trên mãng cầu na?
Nhận biết qua đốm đen lan rộng, có mép khô cháy trên lá và trái, khác với các bệnh gây vàng lá hoặc thối ướt đều toàn bộ.
Yếu tố môi trường nào ngoài độ ẩm cao khiến bệnh thán thư dễ bùng phát trên mãng cầu na?
Nhiệt độ dao động lớn giữa ngày và đêm hoặc đất thiếu dinh dưỡng làm cây suy yếu, tạo điều kiện cho nấm tấn công mạnh hơn.
Tại sao việc kết hợp vệ sinh vườn và phun thuốc lại hiệu quả hơn dùng riêng lẻ trong phòng trừ bệnh thán thư?
Vệ sinh vườn loại bỏ nguồn nấm, còn phun thuốc diệt nấm còn sót lại, tạo tác động kép ngăn ngừa và kiểm soát bệnh toàn diện hơn.
Kết luận
Bệnh thán thư trên mãng cầu na là mối nguy lớn đối với năng suất và chất lượng, nhưng bà con có thể kiểm soát hiệu quả nếu nắm rõ nguyên nhân, triệu chứng và áp dụng biện pháp phòng trừ đúng kỹ thuật trong suốt quá trình canh tác. Việc phòng ngừa kết hợp xử lý kịp thời không chỉ bảo vệ cây mà còn đảm bảo trái mãng cầu na đạt tiêu chuẩn, duy trì giá trị kinh tế ổn định từ vườn cây lâu dài. Điều này đòi hỏi sự kiên trì và chú trọng từ khâu quản lý đến điều trị bệnh. Cùng đọc thêm nhiều bài viết tại website N2 Agro
