Bệnh thối trái khóm – Nguyên nhân, tác hại và biện pháp phòng trừ

Bệnh thối trái khóm là một trong những loại bệnh phổ biến trên cây khóm, thường xảy ra vào giai đoạn thời tiết ẩm ướt, mưa nhiều. Điều kiện này tạo môi trường thuận lợi cho các loại nấm gây hại phát triển mạnh. Cùng cập nhật kiến thức nông nghiệp mới nhất tại N2 Agro

I. Thông tin chung

II. Nguyên nhân gây bệnh thối trái khóm

Nguyên nhân chính

• Tác nhân gây bệnh: Nấm Thielaviopsis paradoxa xâm nhập qua các vết bầm, vết cắt trong quá trình thu hoạch hoặc vận chuyển, tạo điều kiện cho bệnh phát triển.
• Lây lan nhanh: Nấm phát tán từ các vết cắt ở cuống trái hoặc chồi bị va chạm nhau, gây tổn thương trên diện rộng.
• Điều kiện môi trường thuận lợi: Bệnh phát triển mạnh khi độ ẩm cao, đặc biệt trong khoảng nhiệt độ từ 15 – 22°C, khiến cây dễ bị nhiễm nấm.
• Nguồn bệnh tồn tại lâu dài: Bào tử nấm có thể sống trong đất và tàn dư cây trồng lên đến 6 tháng, làm tăng nguy cơ tái nhiễm bệnh trong các vụ tiếp theo.
• Ảnh hưởng của phân bón: Bón quá nhiều phân đạm làm cây mềm yếu, dễ bị tổn thương và nhiễm bệnh hơn.
• Tác động của địa hình: Khu vực đất trũng, đất phèn thường bị bệnh nặng hơn do độ ẩm cao và hệ thống rễ cây suy yếu.
• Thời điểm xuất hiện bệnh: Bệnh thường bắt đầu xuất hiện vào tháng 11 và phát triển mạnh vào tháng 3, cần có biện pháp phòng trừ từ sớm.

III. Dấu hiệu nhận biết bệnh thối trái khóm

1. Biểu hiện ban đầu

• Giai đoạn trái non: Nấm Thielaviopsis paradoxa xâm nhập vào trái khi mới hình thành thông qua nhị hoa, làm tăng nguy cơ nhiễm bệnh ngay từ giai đoạn đầu.
• Giai đoạn trái trưởng thành: Khi trái phát triển lớn hơn, nấm tấn công qua các vết dập, vết cắt do thu hoạch, vận chuyển hoặc va chạm, làm tăng mức độ lây nhiễm.

2. Triệu chứng rõ rệt

• Biến đổi trên bề mặt trái: Các mắt khóm đổi màu nâu hoặc rỉ sét, mô xung quanh vết bệnh bị cứng lại, làm giảm chất lượng trái.
• Lan rộng từ cuống trái: Vết thối thường bắt đầu từ cuống trái, sau đó lan xuống phần dưới, khiến trái nứt ra, mất giá trị thương phẩm.
• Thịt khóm bị thối nhũn: Khi bệnh tiến triển nặng, thịt khóm thối đen, nhũn ra, kèm theo mùi hôi chua, làm hỏng hoàn toàn sản phẩm.

• Bề mặt trái có lớp tơ nấm: Trên bề mặt vết bệnh có thể xuất hiện lớp tơ nấm trắng, phát triển mạnh khi độ ẩm cao, giúp bệnh lây lan nhanh trong vườn.

IV. Biện pháp phòng và trị bệnh thối trái khóm

1. Biện pháp canh tác phòng trừ

• Tiêu hủy cây bệnh: Loại bỏ và tiêu hủy cây, rễ bị nhiễm bệnh, tránh để mầm bệnh tồn tại trong đất và lây lan sang vụ sau.
• Sử dụng giống kháng bệnh: Trồng chồi sạch bệnh, ưu tiên giống có khả năng kháng bệnh, giúp hạn chế nguy cơ lây nhiễm ngay từ đầu.
• Xử lý chồi trước khi trồng: Nhúng chồi vào dung dịch thuốc gốc đồng (Copper Zinc) để tiêu diệt bào tử nấm trước khi đem trồng.
• Cải thiện hệ thống thoát nước: Hạn chế tình trạng ngập úng, tạo môi trường đất khô thoáng, tránh điều kiện thuận lợi cho nấm phát triển.
• Bón phân hợp lý: Không bón thừa phân đạm, vì cây mềm yếu dễ bị nhiễm bệnh. Tăng cường phân hữu cơ, kali, canxi để cây cứng cáp, đề kháng tốt hơn.

• Vun xới đất, tạo độ tơi xốp: Giúp rễ phát triển khỏe mạnh, hạn chế tình trạng rễ bị tổn thương do đất quá chặt hoặc ẩm ướt.
• Luân canh cây trồng: Tránh trồng khóm liên tục trên cùng một diện tích, giúp giảm nguy cơ tích tụ mầm bệnh trong đất.
• Vệ sinh dụng cụ thu hoạch: Sát trùng dao kéo trước và sau khi cắt trái, tránh lây lan nấm bệnh từ vết cắt trên cây.
• Hạn chế làm cỏ trong mùa mưa: Không vun gốc hoặc làm cỏ mạnh tay trong mùa mưa, giảm nguy cơ bào tử nấm bắn lên cây từ mặt đất.
• Ưu tiên trồng chồi thân: Hạn chế sử dụng chồi cuống, thay vào đó trồng bằng chồi thân, giúp giảm nguy cơ nhiễm bệnh từ cuống hoa.

2. Biện pháp hóa học phòng trừ

• Bảo quản sau thu hoạch: Không để khóm thành đống lớn, cần sắp xếp thoáng khí để giảm nguy cơ bệnh phát triển trong quá trình lưu trữ.
• Xử lý trái trước khi vận chuyển: Nếu vận chuyển xa (2 – 3 ngày), nên nhúng trái vào dung dịch Benomyl (400g/100 lít nước) trong 5 phút ngay sau thu hoạch để tiêu diệt bào tử nấm.
• Phun thuốc phòng bệnh: Sử dụng thuốc bảo vệ thực vật có hoạt chất như Agrimyl 72WP, Lực sĩ kiến càng, phun định kỳ để bảo vệ cây khỏi sự tấn công của nấm.

Cùng N2 Agro đọc thêm: Bệnh thối trái khóm tại đây!

V. Lưu ý khi phòng và trị bệnh thối trái khóm

Các biện pháp bổ sung để phòng trừ bệnh thối đen hiệu quả

• Kiểm tra vườn thường xuyên: Quan sát lá, thân và trái, đặc biệt ở giai đoạn ra hoa và kết trái, để phát hiện sớm dấu hiệu bệnh và xử lý kịp thời.
• Hạn chế va đập trong thu hoạch và vận chuyển: Không để trái bị trầy xước, dập nát, vì đây là điều kiện thuận lợi để nấm Thielaviopsis paradoxa xâm nhập.
• Bảo quản trái trong môi trường khô ráo: Giữ trái ở nơi thoáng mát, tránh độ ẩm cao, vì nấm phát triển mạnh trong điều kiện ẩm ướt.
• Luân phiên sử dụng thuốc BVTV: Tránh sử dụng liên tục một loại thuốc, giúp hạn chế tình trạng kháng thuốc, đảm bảo hiệu quả kiểm soát bệnh.
• Ưu tiên biện pháp sinh học trước khi dùng hóa học: Sử dụng thiên địch, chế phẩm sinh học hoặc thuốc gốc sinh học trước để giảm thiểu tác động đến môi trường và hệ sinh thái vườn.

Những câu hỏi thường gặp

Bệnh thối trái khóm có ảnh hưởng đến sức khỏe người tiêu dùng không?
Mặc dù bệnh thối trái khóm chủ yếu ảnh hưởng đến chất lượng và giá trị thương phẩm của trái, nếu khóm bị nhiễm bệnh nặng và có dấu hiệu thối nhũn, vi khuẩn hoặc nấm có thể sinh sôi, gây ra mùi hôi chua và làm trái không an toàn để tiêu thụ.

Có cách nào giúp nhận biết bệnh thối trái khóm trước khi thu hoạch không?
Trước khi thu hoạch, người trồng có thể kiểm tra các dấu hiệu sớm của bệnh như vết thối nhẹ trên mắt khóm, cuống trái có màu nâu bất thường hoặc xuất hiện vết lõm trên bề mặt trái.

Bệnh thối trái khóm có thể lây lan sang các loại cây trồng khác không?
Bệnh này chủ yếu ảnh hưởng đến khóm, nhưng nấm Thielaviopsis paradoxa cũng có thể tấn công một số loại cây ăn quả khác như dừa, chuối, mía nếu điều kiện môi trường thuận lợi và có vết thương trên cây.

Kết luận

Bệnh thối trái khóm gây thiệt hại nghiêm trọng nếu không được kiểm soát kịp thời. Để hạn chế tác động của bệnh, bà con cần áp dụng kết hợp biện pháp canh tác, sinh học và hóa học một cách hợp lý. Việc kiểm tra vườn thường xuyên, sử dụng giống kháng bệnh. Cùng đọc thêm nhiều bài viết hấp dẫn tại website N2 Agro