Cây lúa bị đổ ngã không chỉ làm giảm năng suất mà còn gây khó khăn trong thu hoạch, tăng chi phí và tổn thất kinh tế. Hiểu rõ nguyên nhân và áp dụng các biện pháp phù hợp sẽ giúp cây lúa phát triển khỏe mạnh, giảm nguy cơ đổ ngã, đồng thời tăng chất lượng và năng suất. Hãy cùng N2 Agro tìm hiểu những giải pháp hiệu quả trong bài viết này.
I. Tầm quan trọng của việc tăng cứng cây và giảm đổ ngã ở lúa
Đổ ngã là một trong những vấn đề nghiêm trọng mà người trồng lúa thường xuyên gặp phải. Hiện tượng này không chỉ ảnh hưởng đến năng suất và chất lượng hạt mà còn làm tăng chi phí thu hoạch, gây thất thoát lớn cho người trồng. Cây lúa đổ ngã khó thu hoạch bằng máy móc, tốn nhiều nhân công, đồng thời làm giảm tỷ lệ hạt chắc, tăng nguy cơ nấm bệnh trong giai đoạn thu hoạch.
Việc tăng cứng cây và giảm đổ ngã không chỉ đảm bảo hiệu quả kinh tế mà còn góp phần duy trì chất lượng lúa gạo, nâng cao sự bền vững trong sản xuất nông nghiệp.
II. Nguyên nhân gây đổ ngã ở cây lúa
1. Yếu tố giống:
Một số giống lúa có thân cao, đốt yếu, bộ rễ kém phát triển dễ bị đổ ngã. Các giống lúa cũ thường gặp tình trạng này do không được lai tạo để kháng đổ ngã. Vì vậy, việc chọn giống lúa phù hợp đóng vai trò rất quan trọng trong việc giảm thiểu đổ ngã.
2. Mật độ gieo sạ:
Gieo sạ quá dày khiến cây lúa phải cạnh tranh ánh sáng, dinh dưỡng, dẫn đến hiện tượng vươn cao, thân yếu, dễ đổ ngã. Mật độ gieo không phù hợp còn tạo điều kiện cho sâu bệnh phát triển, làm cây càng suy yếu.
3. Chế độ bón phân:
- Thừa đạm: Làm thân lúa mềm yếu, dễ bị ảnh hưởng bởi gió mạnh.
- Thiếu kali: Giảm khả năng chống chịu stress, làm thân cây dễ gãy.
- Thiếu silic: Thành tế bào kém phát triển, giảm độ cứng và khả năng chống đổ.
4. Quản lý nước:
Ngập úng khiến rễ kém phát triển, cây không có khả năng bám chắc vào đất. Ngược lại, điều kiện đất quá khô cũng làm giảm độ dẻo dai và khả năng chống chịu của cây.
5. Điều kiện thời tiết:
Mưa lớn, gió mạnh, và bão là nguyên nhân trực tiếp gây đổ ngã. Các hiện tượng thời tiết cực đoan có thể làm cây lúa mất khả năng chống chịu nếu không được chăm sóc đúng cách.
6. Sâu bệnh:
Sâu bệnh hại thân và rễ như sâu đục thân, bệnh vàng lá,… làm cây yếu, không đủ sức chống chịu trước tác động từ môi trường.
III. Biện pháp tăng cứng cây và giảm đổ ngã ở lúa
1. Lựa chọn giống lúa phù hợp:
Chọn giống lúa có thân thấp, cứng cây, bộ rễ phát triển tốt và khả năng kháng đổ ngã cao. Một số giống được khuyến nghị:
- OM 5451: Kháng đổ tốt, năng suất cao, phù hợp cho vùng đồng bằng sông Cửu Long.
- Jasmine 85: Phù hợp trồng ở miền Trung, chất lượng gạo ngon, khả năng chống chịu tốt.
2. Điều chỉnh mật độ gieo sạ:
Gieo sạ với mật độ hợp lý:
- Sạ với lượng hạt vừa đủ (khoảng 80-100kg/ha đối với giống ngắn ngày và 100-120kg/ha đối với giống dài ngày) giúp cây phát triển khỏe mạnh, tránh hiện tượng cây mọc chen chúc làm thân cây yếu.
Kỹ thuật sạ hàng và sạ thưa:
- Sạ hàng: Giúp cây phân bố đồng đều, giảm cạnh tranh ánh sáng và dinh dưỡng, tạo điều kiện cho rễ và thân cây phát triển tốt hơn.
- So sánh với sạ lan: Sạ lan thường khiến cây mọc dày, cạnh tranh dinh dưỡng cao, thân cây yếu hơn và dễ bị đổ ngã khi gặp gió lớn.
3. Bón phân cân đối và hợp lý:
Bón NPK đúng giai đoạn:
- Phân đạm (N): Thúc đẩy sinh trưởng và phát triển thân lá. Lưu ý không bón quá nhiều để tránh làm cây mềm yếu.
- Phân lân (P): Củng cố rễ, giúp cây hấp thụ dinh dưỡng tốt hơn.
- Phân kali (K): Làm dày thân cây, tăng khả năng chống chịu trước điều kiện bất lợi.
Bổ sung silic:
- Sử dụng các loại phân chứa silic như kali silicat, canxi silicat để củng cố thành tế bào, giúp cây cứng cáp hơn. Silic còn hỗ trợ khả năng chống sâu bệnh và cải thiện độ cứng của thân.
Phân hữu cơ và vi sinh:
- Cải thiện độ tơi xốp của đất, tạo môi trường lý tưởng để rễ cây phát triển mạnh mẽ.
Quản lý nước hiệu quả:
- Tưới ướt khô xen kẽ: Giúp rễ cây ăn sâu vào đất, tăng cường độ bám chắc của cây. Kỹ thuật này còn tiết kiệm nước và hạn chế ngập úng.
- Rút nước trước thu hoạch: Khoảng 7-10 ngày trước khi thu hoạch, rút nước giúp đất khô ráo, thân cây cứng hơn, giảm nguy cơ đổ ngã khi gió lớn.
4. Sử dụng chất điều hòa sinh trưởng:
- Paclobutrazol và Chlormequat chloride là hai loại chất phổ biến giúp hạn chế sự kéo dài của thân cây, làm cây lùn hơn, cứng cáp hơn.
- Những chất này còn giảm sự tiêu hao dinh dưỡng vào các phần thân và lá, giúp cây tập trung vào việc phát triển hạt.
5. Biện pháp canh tác khác:
- Cày ải phơi đất: Giúp đất thông thoáng, tiêu diệt mầm bệnh và tạo điều kiện cho rễ phát triển tốt hơn.
- Phòng trừ sâu bệnh:Sâu đục thân và bệnh vàng lá là hai nguyên nhân chính gây yếu cây. Sử dụng thuốc bảo vệ thực vật đúng cách hoặc áp dụng các biện pháp sinh học như sử dụng thiên địch để giảm thiểu tác hại từ sâu bệnh.
Xem thêm: Biện pháp canh tác lúa hạn chế đổ ngã mùa mưa bão
Các câu hỏi thường gặp (FAQs):
Có, phân bón chứa silic rất cần thiết cho cây lúa. Silic giúp tăng cường độ cứng của thân, cải thiện khả năng chống đổ ngã và giảm tác động của sâu bệnh. Đặc biệt, silic tăng cường khả năng chống chịu trong điều kiện thời tiết khắc nghiệt.
Cây lúa thường bị đổ ngã vào mùa mưa bão do gió mạnh kết hợp với đất ngập úng khiến rễ yếu. Để hạn chế, cần:
Chọn giống lúa có khả năng chống đổ tốt.
Thực hiện tưới nước ướt khô xen kẽ để rễ phát triển sâu.
Bổ sung phân kali và silic đúng thời điểm để tăng cường độ cứng của thân.
Chất điều hòa sinh trưởng như Paclobutrazol hoặc Chlormequat chloride nên được sử dụng ở giai đoạn lúa đẻ nhánh hoặc trước khi lúa làm đòng. Việc này giúp cây lúa phát triển thân cứng, tăng khả năng chống đổ ngã. Tuy nhiên, cần tuân thủ liều lượng và thời điểm để tránh ảnh hưởng xấu đến cây trồng.
Kết luận
Việc tăng cứng cây và giảm đổ ngã ở lúa không chỉ giúp nâng cao năng suất mà còn giảm thiểu chi phí và tổn thất trong sản xuất. Áp dụng đồng bộ các biện pháp như chọn giống kháng đổ, điều chỉnh mật độ gieo sạ, bón phân cân đối, quản lý nước và sử dụng chất điều hòa sinh trưởng sẽ mang lại hiệu quả cao. Bà con nông dân cần linh hoạt áp dụng các biện pháp phù hợp với điều kiện canh tác để đạt được mùa vụ bội thu.
Xem thêm nhiều hơn tại Website N2 Agro
