Bọ cánh cứng là một loài sâu hại nguy hiểm đối với những vườn canh tác cây sầu riêng. Chúng tấn công cây trồng làm suy giảm khả năng sinh trưởng và phát triển của cây. Đồng thời, chất lượng nông sản cũng bị ảnh hưởng nặng nề. Bài viết dưới đây sẽ cung cấp thông tin chi tiết về đặc điểm, tác hại và biện pháp phòng trừ bọ cánh cứng hiệu quả. Cùng cập nhật kiến thức mới nhất tại N2 Agro
I. Thông tin chung của loài bọ cánh cứng
| Tiêu chí | Thông tin |
| Tên thường gọi | Bọ cánh cứng |
| Tên khoa học | Coleoptera sp. |
| Gây hại trên cây trồng | Sầu riêng |
II. Đặc điểm của loài bọ cánh cứng hại sầu riêng
1. Hình dạng và cấu tạo
Bọ cánh cứng thuộc họ côn trùng miệng nhai, kích thước nhỏ từ vài milimet đến 1-2 cm, dễ ẩn nấp trên lá hoặc thân cây sầu riêng.
Cơ thể chia thành ba phần: đầu có râu và mắt phát triển, ngực chứa chân và cơ bay, bụng được bảo vệ bởi cánh cứng gọi là lớp gốc.
Màu sắc thường là đen hoặc nâu, một số loài có màu giống vỏ cây, giúp chúng ngụy trang tốt trong môi trường vườn.
2. Chu kỳ phát triển
Bọ cánh cứng trải qua chu kỳ hoàn chỉnh: trứng nhỏ màu trắng đẻ trên lá hoặc đất, ấu trùng sống trong đất hoặc thân cây, ăn rễ và mô gỗ.
Giai đoạn nhộng diễn ra trong kén dưới đất hoặc kẽ vỏ cây, kéo dài 7-14 ngày trước khi thành bọ trưởng thành tiếp tục phá hoại cây.
Thành trùng hoạt động mạnh vào ban đêm, bị thu hút bởi mùi hoa sầu riêng, gây hại nghiêm trọng trong mùa ra hoa và đậu quả.
3. Phân biệt bọ cánh cứng hại sầu riêng với các loài bọ khác
Bọ cánh cứng hại sầu riêng: Cánh cứng bóng, kích thước nhỏ (vài mm đến 2 cm), râu ngắn.
Bọ rùa: Có đốm tròn trên cánh, màu sắc sáng hơn.
Bọ xít: Có mùi hôi đặc trưng, thân hình dài hơn.
III. Biểu hiện gây hại trên cây sầu riêng
1. Tấn công lá và hoa
Bọ cánh cứng cắn phá lá non, đọt non và hoa sầu riêng, để lại các lỗ thủng nhỏ hoặc mép lá rách, làm giảm diện tích quang hợp của cây.
Hoa bị tấn công thường rụng sớm, đặc biệt vào thời điểm xổ nhụy, khiến tỷ lệ đậu trái giảm mạnh, ảnh hưởng trực tiếp đến năng suất.
Lá già cũng bị cắn nếu mật độ bọ cao, khiến cây trơ trụi, còi cọc, mất sức sống sau thời gian ngắn bị phá hoại.
2. Hư hại quả non
Quả non sầu riêng bị bọ cắn phá, để lại vết sẹo lồi lõm trên vỏ, làm giảm giá trị thương phẩm và dễ bị nấm tấn công qua vết thương.
Một số quả non rụng sớm do bọ đục vào phần cuống hoặc lớp vỏ ngoài, gây thiệt hại lớn trong giai đoạn đầu phát triển quả.
Cây bị tấn công liên tục sẽ suy yếu dần, không đủ sức nuôi quả còn lại, dẫn đến quả nhỏ và chất lượng kém.
IV. Tác hại của bọ cánh cứng hại sầu riêng
1. Ảnh hưởng đến hoa và trái
Vào mùa ra hoa, bọ cánh cứng bị thu hút bởi hương thơm, cắn phá nhụy và cánh hoa, làm giảm khả năng thụ phấn tự nhiên hoặc nhân tạo.
Hoa rụng nhiều dẫn đến tỷ lệ đậu trái thấp, cây mất năng suất, đặc biệt nguy hiểm nếu bọ xuất hiện trong giai đoạn cao điểm ra hoa.
Quả non bị hư hỏng hoặc rụng sớm, khiến nhà vườn mất mùa, ảnh hưởng nghiêm trọng đến thu nhập từ sầu riêng.
2. Suy yếu sức khỏe cây
Các vết cắn để lại trên lá, hoa và quả tạo điều kiện cho nấm, vi khuẩn xâm nhập, gây bệnh thối rễ hoặc thối quả thứ cấp trên cây.
Cây mất lá và hoa liên tục sẽ suy kiệt dinh dưỡng, sinh trưởng chậm, dễ gãy cành hoặc chết nếu không được xử lý kịp thời.
Tác hại kéo dài làm cây khó phục hồi, ảnh hưởng đến các vụ mùa sau, buộc nhà vườn phải đầu tư thêm để cải tạo hoặc thay cây mới.
V. Biện pháp phòng trừ bọ cánh cứng hại sầu riêng
1. Biện pháp phòng ngừa
Thăm vườn thường xuyên vào ban đêm (19-22h), dùng đèn pin kiểm tra lá non, hoa và quả để phát hiện sớm bọ cánh cứng trước khi chúng sinh sôi mạnh.
Bón phân hữu cơ hoai mục (5-7 kg/cây) kết hợp phân kali (200-300 g/cây) mỗi 2-3 tháng để tăng sức đề kháng cho cây, giảm nguy cơ sâu hại tấn công.
Vệ sinh vườn sạch sẽ, tỉa cành tạo tán thông thoáng, tưới nước vừa đủ (2-3 lần/tuần), tránh ẩm ướt kéo dài giúp hạn chế môi trường sống của bọ.
2. Biện pháp điều trị
Cắt tỉa các cành, lá bị bọ tấn công nặng, gom lại đốt cháy hoặc chôn sâu cách vườn 1-2 m để ngăn ngừa lây lan sang cây khỏe.
Phun thuốc chứa hoạt chất Cypermethrin hoặc Fipronil (liều lượng 20-30 ml/10 lít nước), phun đều vào chiều mát, lặp lại sau 7-10 ngày nếu cần.
Dùng bẫy sinh học hoặc bẫy đèn UV đặt quanh vườn vào ban đêm để dẫn dụ và tiêu diệt bọ trưởng thành, giảm mật độ sinh sản của chúng.
IV. Tác hại của bọ cánh cứng đối với sầu riêng
1. Theo dõi và phát hiện sớm
Quan sát vườn sầu riêng thường xuyên vào mùa ra hoa (tháng 4-6), khi bọ cánh cứng hoạt động mạnh, đặc biệt ở các cây gần nguồn nước hoặc bóng râm.
Kiểm tra kỹ mặt dưới lá non và hoa, nơi bọ thường ẩn nấp ban ngày, để phát hiện sớm các lỗ thủng hoặc dấu hiệu cắn phá nhỏ.
2. Quản lý dụng cụ và vệ sinh
Vệ sinh dụng cụ cắt tỉa bằng nước nóng hoặc cồn sau khi xử lý cây nhiễm bọ, tránh lây lan sang các khu vực khác trong vườn.
Không để cành lá cắt bỏ nằm gần ruộng, cần xử lý ngay bằng cách đốt hoặc chôn để ngăn ấu trùng thoát ra và tiếp tục gây hại.
Cùng N2 Agro đọc thêm: Bọ cánh cứng tại đây!
Những câu hỏi thường gặp
Bọ cánh cứng có thể sống sót qua mùa khô không?
Có, bọ cánh cứng có khả năng sống sót qua mùa khô bằng cách trú ẩn trong đất hoặc dưới lớp vỏ cây khô, chờ đến khi điều kiện ẩm ướt trở lại để tiếp tục sinh sản và gây hại.
Làm sao để phân biệt bọ cánh cứng hại sầu riêng với các loại bọ khác trong vườn?
Bọ cánh cứng hại sầu riêng thường có cánh cứng bóng, kích thước nhỏ (vài mm đến 2 cm), râu ngắn, khác với bọ rùa (có đốm tròn trên cánh) hay bọ xít (có mùi hôi đặc trưng).
Có cách nào tận dụng thiên địch để diệt bọ cánh cứng không?
Có, thả các loài thiên địch như kiến ba khoang, bọ rùa hoặc chim nhỏ (như chim sâu) vào vườn có thể giúp tiêu diệt bọ cánh cứng tự nhiên, giảm sự phụ thuộc vào thuốc trừ sâu.
Kết luận
Bọ cánh cứng là mối đe dọa lớn đối với cây sầu riêng, nhưng có thể kiểm soát hiệu quả nếu áp dụng đúng biện pháp phòng ngừa và điều trị kịp thời. Việc nắm rõ đặc điểm và tác hại của chúng, kết hợp với quản lý vườn khoa học, sẽ giúp bảo vệ năng suất và chất lượng sầu riêng. Cùng đọc thêm nhiều bài viết hấp dẫn tại website N2 Agro
