Bọ xít nâu hại sầu riêng – Đặc điểm, tác hại và cách phòng trừ

Bọ xít nâu là một trong những loài côn trùng gây hại phổ biến trên cây sầu riêng và nhiều loại cây trồng khác. Loài này chích hút nhựa cây, làm lá bị vàng úa, hoa và quả non bị rụng, ảnh hưởng nghiêm trọng đến năng suất Cùng cập nhật thêm kiến thức nông nghiệp mới nhất tại N2 Agro

I. Thông tin chung

II. Đặc điểm của bọ xít nâu hại sầu riêng

1. Hình dạng và nhận diện

• Bọ xít nâu có hình bầu dục, màu nâu với các đốm trắng trên cơ thể, dễ nhận biết bằng mắt thường.
• Đầu và ngực có màu nâu sẫm, bụng màu nâu nhạt, giúp phân biệt với các loài bọ xít khác có màu xanh hoặc đen.
• Khi bị đe dọa, bọ xít nâu tiết ra mùi hôi đặc trưng để xua đuổi kẻ thù.
• Chúng có 6 chân dài, phần cánh xếp chéo nhau khi đậu, tạo thành hình tam giác đặc trưng trên lưng.

2. Cách phân biệt bọ xít nâu với các loài côn trùng khác

• Bọ xít xanh (Nezara viridula): Cơ thể màu xanh lá cây, không có các đốm trắng trên thân, kích thước nhỏ hơn bọ xít nâu.
• Bọ xít gạo (Leptoglossus gonagra): Thân dài hơn, có màu nâu sẫm với viền cánh màu vàng, thường xuất hiện trên lúa và ngô.
• Bọ xít hoa quả (Dolycoris baccarum): Kích thước nhỏ hơn, thân có màu tím nâu đặc trưng, gây hại chủ yếu trên cây ăn quả ôn đới.

3. Loài côn trùng có thể nhầm lẫn với bọ xít nâu

• Bọ xít mù xanh (Cyclopelta obscura): Mặc dù có kích thước tương đương bọ xít nâu nhưng có màu xanh lục đậm, gây hại trên cây công nghiệp như cao su.
• Bọ xít thối (Plautia stali): Hình dạng tương tự bọ xít nâu nhưng tiết ra mùi khó chịu hơn nhiều khi bị đe dọa.
• Rệp muội (Aphis gossypii): Dễ nhầm với bọ xít non vì có màu nâu nhạt, nhưng kích thước nhỏ hơn rất nhiều và thường bám theo cụm ở mặt dưới lá.

III. Biểu hiện gây hại trên cây

1. Triệu chứng ban đầu

• Bọ xít nâu chích hút nhựa lá, khiến lá bị biến dạng, cong queo, dần chuyển sang vàng úa rồi rụng sớm.
• Hoa bị khô héo, rụng hàng loạt, giảm tỷ lệ đậu trái, gây ảnh hưởng lớn đến năng suất.
• Trái non bị sẹo, có các vết lõm trên vỏ, làm giảm giá trị thương phẩm, dễ bị loại khi xuất khẩu.

2. Tác hại nghiêm trọng

• Khi bọ xít chích hút mạnh, cây bị mất nước, sinh trưởng kém, ảnh hưởng đến cả quá trình nuôi trái.
• Vết chích tạo điều kiện cho vi khuẩn và nấm bệnh xâm nhập, làm thối quả, rụng trái non.
• Nếu không kiểm soát, mật độ bọ xít nâu cao có thể gây thất thu đến 50% sản lượng.

IV. Biện pháp phòng ngừa bọ xít nâu hại sầu riêng

1. Biện pháp canh tác

• Trồng giống sầu riêng có khả năng kháng sâu hại, hạn chế mật độ bọ xít nâu trên vườn.
• Chăm sóc cây khỏe mạnh, bón phân hợp lý để tăng sức đề kháng chống lại côn trùng.
• Tỉa cành, tạo tán thông thoáng, giảm nơi trú ẩn của bọ xít nâu trong vườn.
• Thu gom, tiêu hủy lá, cành, trái bị nhiễm bọ xít để loại bỏ nguồn lây lan.

2. Biện pháp sinh học

• Trồng cây hoa phụ như cúc, ngũ sắc để thu hút thiên địch như bọ rùa, ong ký sinh.
• Dùng bẫy ánh sáng, bẫy pheromone để kiểm soát số lượng bọ xít nâu trưởng thành.

3. Biện pháp hóa học

• Sử dụng thuốc bảo vệ thực vật có chứa Abamectin, Emamectin benzoate, Carbosulfan, Permecide, Alpha-cypermethrin.
• Phun thuốc vào sáng sớm hoặc chiều tối khi bọ xít hoạt động mạnh nhất.
• Phun đều tán cây, tập trung vào mặt dưới lá, đuôi cành, cuống hoa và quả non.
• Kết hợp nguyên tắc 4 đúng: đúng thuốc, đúng liều lượng, đúng thời điểm, đúng cách sử dụng để đạt hiệu quả cao và an toàn.

Cùng N2 Agro đọc thêm: Bọ xít hại sầu riêng tại đây!

V. Lưu ý khi phòng trừ bọ xít nâu hại sầu riêng

1. Tránh lạm dụng thuốc bảo vệ thực vật

• Việc phun thuốc trừ bọ xít nâu cần thực hiện đúng nguyên tắc, không phun liên tục để tránh hiện tượng kháng thuốc. Nên luân phiên sử dụng các hoạt chất khác nhau để nâng cao hiệu quả kiểm soát.
• Ưu tiên sử dụng thuốc sinh học trước khi áp dụng thuốc hóa học. Điều này giúp bảo vệ hệ sinh thái vườn và hạn chế ảnh hưởng đến thiên địch có lợi.

2. Không trồng xen các cây dễ thu hút bọ xít

• Một số cây ăn quả khác như xoài, chôm chôm, mít cũng là môi trường sinh sống của bọ xít nâu. Nếu trồng xen các loại cây này với sầu riêng, nguy cơ bọ xít lây lan sẽ cao hơn.
• Nếu phải trồng xen canh, cần có kế hoạch kiểm soát bọ xít đồng bộ trên tất cả các loại cây trồng để tránh tình trạng bọ xít di cư từ cây này sang cây khác.

3. Kiểm tra dấu hiệu bọ xít nâu trên cây giống trước khi trồng

• Cây giống sầu riêng có thể mang theo trứng hoặc bọ xít non từ vườn ươm. Khi mua cây giống, cần kiểm tra kỹ mặt dưới lá và các kẽ nhánh để đảm bảo không có sự xuất hiện của bọ xít.
• Trước khi đưa cây giống vào trồng, có thể xử lý bằng dung dịch neem oil hoặc thuốc trừ sâu sinh học nhẹ để loại bỏ trứng hoặc ấu trùng bọ xít còn bám trên cây.

4. Giữ ẩm và bón phân đúng cách để cây có sức chống chịu tốt

• Cây sầu riêng bị mất nước hoặc thiếu dinh dưỡng sẽ dễ bị bọ xít tấn công hơn. Việc tưới nước và bón phân hợp lý giúp cây có sức đề kháng cao, giảm nguy cơ bị bọ xít chích hút.
• Nên sử dụng phân bón hữu cơ để tăng cường vi sinh vật có lợi trong đất, giúp cây phát triển khỏe mạnh và phục hồi nhanh hơn nếu bị bọ xít tấn công.

5. Không chỉ tập trung phòng trừ vào mùa cao điểm

• Dù bọ xít nâu bùng phát mạnh vào mùa khô và đầu mùa mưa, nhưng chúng có thể tồn tại quanh năm dưới dạng trứng hoặc ấu trùng. Do đó, việc phòng trừ cần thực hiện liên tục, không chỉ khi thấy mật độ bọ xít gia tăng.
• Ngay cả khi chưa thấy dấu hiệu bọ xít, nên duy trì các biện pháp phòng ngừa như vệ sinh vườn, kiểm tra tán lá và duy trì thiên địch để tránh bọ xít phát triển thành dịch hại.

Những câu hỏi thường gặp

Bọ xít nâu có gây hại cho các loại cây trồng khác ngoài sầu riêng không?
Có, ngoài sầu riêng, bọ xít nâu còn gây hại trên nhiều loại cây ăn quả khác như xoài, mít, chôm chôm và cây công nghiệp như cà phê, điều. Chúng chích hút nhựa cây làm giảm sức sống của cây trồng, gây ảnh hưởng đến năng suất và chất lượng nông sản.

Thời điểm nào trong năm bọ xít nâu phát triển mạnh nhất?
Bọ xít nâu thường bùng phát mạnh vào mùa khô hoặc đầu mùa mưa, khi thời tiết nóng ẩm tạo điều kiện thuận lợi cho chúng sinh sôi. Vào những tháng từ tháng 2 đến tháng 6, cần đặc biệt chú ý kiểm tra vườn để phát hiện và kiểm soát kịp thời.

Có phương pháp nào kiểm soát bọ xít nâu mà không cần sử dụng thuốc bảo vệ thực vật không?
Có, bà con có thể áp dụng biện pháp sinh học như sử dụng thiên địch (bọ rùa, ong ký sinh), lắp đặt bẫy ánh sáng hoặc bẫy pheromone để thu hút và giảm mật độ bọ xít nâu. Ngoài ra, việc cắt tỉa cành hợp lý, vệ sinh vườn thường xuyên cũng giúp hạn chế môi trường sinh sống của bọ xít.

Kết luận

Bọ xít nâu là một trong những nguyên nhân chính gây thất thoát năng suất trên cây sầu riêng. Việc nhận diện sớm và áp dụng đúng phương pháp phòng trừ giúp bà con kiểm soát được loài sâu hại này hiệu quả. Cùng đọc thêm nhiều bài viết hấp dẫn tại website N2 Agro