Cải tạo đất trồng đúng cách giúp tăng độ phì nhiêu và năng suất

Đất trồng sau nhiều năm canh tác thường bị suy giảm độ phì nhiêu, ảnh hưởng lớn đến năng suất và chất lượng nông sản. Cải tạo đất không chỉ giúp phục hồi sức sống cho đất mà còn đảm bảo sự bền vững cho sản xuất nông nghiệp. Trong bài viết này, N2 Agro sẽ cung cấp các biện pháp cải tạo đất hiệu quả để giúp bạn cải thiện độ phì nhiêu và đạt năng suất cao.

I. Độ phì nhiêu của đất là gì?

1. Định nghĩa: 

Khả năng của đất cung cấp nước, không khí, dinh dưỡng và môi trường thuận lợi cho cây trồng sinh trưởng và phát triển.

2. Các yếu tố đánh giá độ phì nhiêu:

a. Dinh dưỡng: 

• Đa lượng: Nitơ (N), Phốt pho (P), Kali (K).
• Trung lượng: Canxi (Ca), Magiê (Mg), Lưu huỳnh (S).
• Vi lượng: Sắt (Fe), Kẽm (Zn), Đồng (Cu), Bo (B), Molypden (Mo).

b. Lý tính: 

• Cấu trúc đất: Đất tơi xốp, kết dính vừa phải.
• Khả năng giữ nước và thoát nước: Đảm bảo đất không bị úng hoặc khô hạn quá mức.
• Độ thoáng khí: Hỗ trợ rễ cây phát triển.

c. Hoá tính:

• pH đất phù hợp với từng loại cây trồng.
• Hàm lượng chất hữu cơ trong đất.
• Khả năng trao đổi cation (CEC).

d. Sinh học:

• Hoạt động của vi sinh vật có lợi trong đất, giúp phân giải chất hữu cơ và cải thiện cấu trúc đất.

II. Tại sao cần cải tạo đất trồng?

Đất trồng lâu năm bị suy giảm độ phì nhiêu do mất dần dinh dưỡng, cấu trúc đất bị phá vỡ, ô nhiễm đất. Các yếu tố gây thoái hóa đất: Lạm dụng phân hóa học, canh tác độc canh, xói mòn, ngộ độc phèn, ngộ độc hữu cơ, biến đổi khí hậu,…

1. Nguyên nhân làm suy giảm độ phì nhiêu của đất:

• Sử dụng lâu năm: Đất bị mất dinh dưỡng do canh tác liên tục mà không bổ sung hợp lý.
• Lạm dụng phân hóa học: Làm đất cằn cỗi, giảm khả năng giữ nước.
• Canh tác độc canh: Không thay đổi cây trồng làm đất nghèo nàn và dễ bị sâu bệnh.
• Ô nhiễm đất: Từ hóa chất nông nghiệp hoặc rác thải.

2. Lợi ích của việc cải tạo đất

• Tăng khả năng giữ nước và dinh dưỡng: Đất giàu chất hữu cơ giữ nước tốt hơn, cung cấp đủ dinh dưỡng cho cây.
• Cải thiện cấu trúc đất: Đất tơi xốp, thoáng khí giúp rễ cây dễ phát triển.
• Tăng cường hoạt động của vi sinh vật: Vi sinh vật phân giải chất hữu cơ, cung cấp dinh dưỡng cho cây.
• Nâng cao năng suất và chất lượng nông sản: Đất giàu dinh dưỡng giúp cây phát triển khỏe mạnh, cho năng suất cao.
• Sản xuất bền vững: Giảm xói mòn đất, bảo vệ môi trường lâu dài.

III. Các phương pháp cải tạo đất trồng hiệu quả

Áp dụng đúng các phương pháp cải tạo đất sẽ giúp đất trở nên màu mỡ, cải thiện cấu trúc và đảm bảo cung cấp đầy đủ dinh dưỡng cho cây trồng.

1. Cày xới và làm cỏ định kỳ:

a. Cày xới:

• Cày sâu: Phù hợp với đất bạc màu, giúp đảo tầng đất dưới lên trên, mang lại chất dinh dưỡng ẩn sâu trong đất.
• Cày nông: Kết hợp phân hữu cơ vào đất mặt, giúp giữ ẩm và cung cấp dinh dưỡng dễ hấp thụ.
• Xới đất: Tăng độ thoáng khí, hỗ trợ rễ cây phát triển mạnh mẽ.

b. Loại bỏ cỏ dại:

• Sử dụng phương pháp thủ công như nhổ cỏ hoặc cày nông.
• Với diện tích lớn, có thể sử dụng thuốc diệt cỏ, nhưng cần lưu ý chọn loại an toàn và tuân thủ liều lượng.

2. Che phủ đất:

• Vật liệu tự nhiên: Rơm rạ, lá cây được phủ đều quanh gốc cây hoặc trên mặt luống để giữ ẩm và giảm xói mòn.
• Màng phủ nông nghiệp: Sử dụng loại màng phủ bằng nhựa đen hoặc trong suốt, thường áp dụng với cây rau màu, cây ăn quả.

3. Bổ sung phân bón hữu cơ:

a. Loại phân bón hữu cơ phổ biến:

• Phân chuồng hoai mục: Trộn đều vào đất trước khi gieo trồng.
• Phân compost: Sử dụng sau khi đã ủ hoai, bón lót hoặc bón thúc.
• Phân hữu cơ vi sinh: Pha loãng hoặc bón trực tiếp vào gốc cây.

b. Thời điểm bón:

• Bón lót trước khi trồng cây.
• Bón thúc vào giữa hoặc cuối vụ để cung cấp thêm dinh dưỡng.

4. Luân canh và xen canh cây trồng:

• Luân canh: Trồng các loại cây họ đậu như lạc, đậu nành xen kẽ các vụ lúa hoặc rau màu.
• Xen canh: Trồng cây cải tạo đất như cây họ đậu xen lẫn với các cây trồng khác để tối ưu dinh dưỡng và diện tích đất.

5. Nuôi giun đất và bổ sung vi sinh vật có lợi:

• Nuôi giun đất: Dùng bã thực vật hoặc phân chuồng làm thức ăn cho giun, giúp giun sản sinh phân hữu cơ giàu dinh dưỡng.
• Bổ sung chế phẩm vi sinh: Sử dụng các sản phẩm chứa vi sinh vật như EM hoặc Trichoderma trộn vào phân bón hữu cơ hoặc phun trực tiếp lên đất.

6. Quản lý nước tưới:

a. Phương pháp tưới:

• Tưới nhỏ giọt: Tiết kiệm nước, cung cấp đều cho cây.
• Tưới phun mưa: Phù hợp cho cây rau màu.
• Tưới ngập: Thường dùng cho lúa nước.

b. Kỹ thuật tiết kiệm nước:

• Tưới vào sáng sớm hoặc chiều mát để giảm bốc hơi nước.
• Sử dụng hệ thống tưới tự động để tối ưu hóa nguồn nước.

7. Bón vôi và cải tạo pH đất:

a. vôi sử dụng:

• Vôi bột: Trung hòa đất chua, tăng pH.
• Dolomit: Ngoài việc tăng pH, còn bổ sung Magiê và Canxi.

b. Cách bón:

• Rải đều trên mặt đất, cày nông để trộn đều.
• Bón trước khi gieo trồng ít nhất 15-20 ngày.

IV. Phòng ngừa thoái hóa đất và duy trì độ phì nhiêu

Duy trì độ phì nhiêu của đất là nền tảng để bảo vệ nguồn tài nguyên đất và nâng cao hiệu quả sản xuất nông nghiệp lâu dài.

• Lựa chọn giống cây trồng phù hợp: Sử dụng giống chịu hạn, chịu mặn hoặc kháng bệnh, giúp cây trồng phát triển tốt trong điều kiện bất lợi, giảm áp lực lên đất và tăng năng suất.
• Bảo vệ đất trước xói mòn: Trồng cây chắn gió, xây dựng bờ bao để giảm tác động của mưa, gió và ngăn rửa trôi lớp đất mặt giàu dinh dưỡng.
• Cải tạo đất định kỳ: Thực hiện cày xới để cải thiện cấu trúc đất, bón phân hữu cơ sau mỗi vụ mùa để bổ sung dinh dưỡng và phục hồi đất trồng.

Câu hỏi thường gặp (FAQs)

Kết luận

Cải tạo và duy trì độ phì nhiêu của đất là yếu tố then chốt trong sản xuất nông nghiệp bền vững, giúp tăng năng suất, cải thiện chất lượng nông sản và bảo vệ môi trường. Việc áp dụng các phương pháp cải tạo đất như bón phân hữu cơ, cày xới, quản lý nước tưới hiệu quả hay sử dụng giống cây phù hợp sẽ đảm bảo đất trồng luôn màu mỡ và giàu dinh dưỡng. Bên cạnh đó, việc phòng ngừa thoái hóa đất định kỳ giúp giảm thiểu tác động tiêu cực từ môi trường và duy trì sản xuất lâu dài. Hãy bắt đầu cải tạo đất ngay hôm nay để gặt hái mùa màng bội thu!

Xem thêm nhiều hơn tại Website N2 Agro