Bệnh vàng lá thối rễ trên cam: Nguyên nhân, triệu chứng và biện pháp phòng trừ hiệu quả

Bệnh vàng lá thối rễ là một trong những bệnh nguy hiểm nhất trên cây cam, gây thiệt hại nghiêm trọng đến bộ rễ, làm lá vàng, cây suy yếu và giảm năng suất. Nếu không được phát hiện và xử lý kịp thời, bệnh có thể dẫn đến chết cây, buộc bà con phải đốn bỏ, gây tổn thất lớn về kinh tế. Cùng cập nhật thêm nhiều kiến thức nông nghiệp mới nhất tại N2 Agro

I. Thông tin chung về bệnh vàng lá thối rễ trên cam

II. Nguyên nhân gây bệnh vàng lá thối rễ trên cam

1. Tác nhân gây bệnh

• Bệnh do các loại nấm sống trong đất gây ra, chủ yếu là Fusarium solani và Phytophthora spp., cùng với Pythium và Rhizoctonia.
• Tuyến trùng rễ, rệp sáp, nhện cũng góp phần gián tiếp bằng cách tạo vết thương trên rễ, giúp nấm xâm nhập dễ dàng hơn.

2. Điều kiện phát triển

• Bệnh phát triển mạnh trong điều kiện đất ẩm ướt kéo dài, đặc biệt vào mùa mưa lũ hoặc ở vùng trũng thấp, khi rễ non bị ngâm nước.
• Bệnh bùng phát thành dịch vào đầu mùa nắng (tháng 11-12), sau khi tưới nước ra hoa hoặc khi đất khô hạn xen kẽ ẩm ướt.

3. Phương thức lây lan

• Nấm lây lan qua nước mưa, nước tưới, từ rễ cây bệnh sang rễ cây khỏe trong khu vực gần đó.
• Dụng cụ làm vườn hoặc đất dính mầm bệnh không được vệ sinh kỹ cũng góp phần truyền bệnh.

4. Phân biệt bệnh vàng lá thối rễ với các bệnh khác trên cam

• Bệnh vàng lá thối rễ trên cam: Rễ thối, không còn rễ tơ, lá vàng từ gân ra phiến, quả nhạt và xốp.
• Bệnh vàng lá gân xanh: Lá vàng nhưng gân xanh, rễ không thối, do thiếu dinh dưỡng (sắt, kẽm).

III. Nhận biết bệnh vàng lá thối rễ trên cam

1. Dấu hiệu ban đầu

• Một số cành bắt đầu vàng và rụng lá, gân lá chuyển vàng, nhưng kích thước lá vẫn bình thường.
• Rễ tơ ở vùng tương ứng với cành vàng bắt đầu thối, không còn khả năng hút nước và dinh dưỡng.

2. Triệu chứng trên cây

• Trên cành lá:
  • Cây nhẹ: Gân lá và phiến lá vàng dần, một số cành rụng lá.
  • Cây nặng: Lá nhỏ hơn bình thường, gân lá vàng trắng, phiến lá vàng hoàn toàn, rụng từ lá già đến lá non, cây héo dần.
• Trên quả: Quả nhỏ, ruột xốp, khô nước, hương thơm kém, vị nhạt, không đạt tiêu chuẩn thương phẩm.

3. Giai đoạn xuất hiện

• Bệnh thường khởi phát vào mùa mưa lũ (tháng 7-10), sau khi tưới nước ra hoa, và bùng phát mạnh vào đầu mùa nắng (tháng 11-12).
• Giai đoạn cây con hoặc cây mới trồng dễ bị bệnh nhất do rễ chưa phát triển mạnh.

IV. Tác hại của bệnh vàng lá thối rễ trên cam

1. Giảm năng suất cây trồng

• Rễ thối làm cây không hút được nước và dinh dưỡng, dẫn đến lá rụng, cây héo, giảm số lượng trái.
• Cây con nhiễm bệnh dễ chết, cây trưởng thành suy kiệt dần, ảnh hưởng trực tiếp đến sản lượng mùa vụ.

2. Ảnh hưởng đến chất lượng trái

• Quả nhỏ, nhạt màu, ruột xốp, khô nước, mất hương vị đặc trưng, không đạt tiêu chuẩn thị trường.
• Chất lượng trái suy giảm nghiêm trọng, khó tiêu thụ, làm giảm giá trị thương mại và uy tín của nhà vườn.

3. Lây lan nhanh và thiệt hại kinh tế

• Nấm lây lan qua đất và nước, có thể phá hoại cả vườn cam nếu không được xử lý kịp thời.
• Năng suất và chất lượng giảm khiến chi phí đầu tư không thu hồi được, gây thiệt hại kinh tế lớn cho bà con.

V. Biện pháp phòng trừ bệnh vàng lá thối rễ trên cam

1. Biện pháp phòng ngừa

• Bón vôi bột (1-2 kg/gốc) vào đầu mùa mưa để sát khuẩn đất, giảm mật độ nấm và tuyến trùng.
• Bón phân hữu cơ hoai mục đúng liều lượng (10-15 kg/gốc/năm), kết hợp phân NPK cân đối để tăng sức đề kháng cho cây.
• Sử dụng thuốc trừ tuyến trùng (như Carbofuran, Ethoprophos) rải quanh vùng rễ định kỳ 6 tháng/lần để ngăn côn trùng gián tiếp gây bệnh.
• Thăm vườn thường xuyên, đặc biệt vào mùa mưa và đầu mùa nắng, để phát hiện sớm dấu hiệu bệnh và xử lý kịp thời.

• Khi cây chớm bệnh, cắt bỏ rễ thối, bôi vôi hoặc thuốc trừ nấm lên vết cắt để hạn chế lây lan, giúp cây phục hồi.
• Loại bỏ và tiêu hủy (đốt hoặc chôn sâu) các cây bệnh nặng, không còn khả năng phục hồi, tránh nguồn lây nhiễm.

2. Biện pháp điều trị

• Xới nhẹ đất quanh gốc (sâu 10-15 cm), cắt bỏ rễ thối, thay bằng lớp đất sạch, tưới nước vừa đủ để rễ mới phát triển.
• Phun hoặc tưới thuốc BVTV chứa hoạt chất Thiram, Benomyl, hoặc Mancozeb + Metalaxyl theo liều lượng hướng dẫn, tập trung quanh vùng rễ vào sáng sớm hoặc chiều mát.
• Kết hợp sử dụng chế phẩm sinh học (như Trichoderma) để ức chế nấm tự nhiên, cải thiện sức khỏe đất và rễ cây.
• Sau khi xử lý 7-10 ngày, kiểm tra lại vườn, nếu bệnh chưa giảm, lặp lại quy trình với liều lượng phù hợp nhưng không vượt quá mức cho phép.

VI. Lưu ý khi phòng trừ bệnh vàng lá thối rễ trên cam

• Kiểm tra vườn cam định kỳ, đặc biệt vào mùa mưa (tháng 7-10) và đầu mùa nắng (tháng 11-12), để phát hiện sớm dấu hiệu bệnh.
• Quan sát kỹ bộ rễ bằng cách đào nhẹ quanh gốc, vì đây là nơi bệnh khởi phát đầu tiên, tránh để cây chết mới xử lý.
• Hạn chế tưới nước quá nhiều hoặc để đất ngập úng kéo dài, tránh tạo điều kiện cho nấm phát triển.

Cùng N2 Agro đọc thêm: Bệnh vàng lá thối rễ trên cam tại đây!

Những câu hỏi thường gặp

Bệnh vàng lá thối rễ có lây lan sang các loại cây trồng khác không?
Có, các loại nấm gây bệnh như Phytophthora spp., Fusarium solani có thể lây sang các cây có múi khác như quýt, bưởi, chanh nếu điều kiện môi trường thuận lợi.

Làm thế nào để nhận biết sớm bệnh vàng lá thối rễ trên cam?
Quan sát các dấu hiệu như lá bắt đầu vàng từ gân ra ngoài, rễ tơ bị thối hoặc mất rễ con, cây sinh trưởng kém, quả nhạt màu và không mọng nước.

Có thể sử dụng chế phẩm sinh học để phòng bệnh không?
Có, nấm đối kháng Trichoderma rất hữu ích trong việc kiểm soát nấm gây bệnh trong đất. Ngoài ra, sử dụng phân hữu cơ hoai mục giúp cải thiện sức khỏe đất, giảm nguy cơ nhiễm bệnh.

Kết luận

Bệnh vàng lá thối rễ trên cam là một vấn đề nghiêm trọng, khó phòng trị, nhưng hoàn toàn có thể kiểm soát nếu bà con phát hiện sớm và áp dụng đúng các biện pháp phòng ngừa, điều trị. Việc nắm rõ nguyên nhân, triệu chứng cùng với quản lý canh tác hợp lý sẽ giúp giảm thiểu thiệt hại, bảo vệ vườn cam đạt năng suất và chất lượng cao. Cùng đọc thêm nhiều bài viết hấp dẫn tại website N2 Agro