Sâu đục thân hại mít: Đặc điểm, tác hại và biện pháp phòng trừ hiệu quả

Sâu đục thân là một loại sâu hại phổ biến trên cây mít, gây thiệt hại nghiêm trọng đến sự phát triển của cây và năng suất mùa vụ. Nếu không được kiểm soát kịp thời, sâu có thể làm cây suy yếu, gãy đổ, ảnh hưởng lớn đến kinh tế của bà con nông dân. Cùng cập nhật kiến thức nông nghiệp mới nhất tại N2 Agro

I. Thông tin chung về sâu đục thân hại mít

II. Đặc điểm và nguyên nhân gây hại của sâu đục thân trên mít

1. Đặc điểm sinh học

• Sâu đục thân mít thuộc họ Cerambycidae (bộ Coleoptera), có hình dạng giống xén tóc, với tên khoa học là Pachyteria equestris.
• Thành trùng: Cơ thể màu đen, dài 25-30 mm, con cái đẻ trứng thành chùm trong khe nứt vỏ cây hoặc đầu cành; màu nâu vàng khi trưởng thành.

2. Điều kiện phát triển

• Sâu phát triển mạnh trong điều kiện nhiệt độ từ 25-30°C, đặc biệt vào mùa khô hoặc thời tiết ấm áp, ít mưa.
• Vườn mít rậm rạp, thiếu tỉa cành hoặc có nhiều vết nứt trên vỏ cây tạo môi trường thuận lợi cho sâu đẻ trứng và sinh sôi.

3. Phương thức gây hại và lây lan

• Ấu trùng đục xuyên qua vỏ cây, tạo hầm sát vỏ (cành lớn) hoặc vào lõi (cành nhỏ), lan từ cành nhỏ xuống gốc và rễ lớn.
• Thành trùng bay từ cây này sang cây khác, đẻ trứng trên các vết nứt hoặc cành non, làm sâu lây lan trong vườn.

4. Phân biệt sâu đục thân với các loại sâu khác trên mít

• Sâu đục thân trên mít: Thành trùng đen, dài 25-30 mm, ấu trùng đục hang trong vỏ/lõi, để lại mạt cưa và nhựa.
• Sâu đục quả: Thân nhỏ hơn, tấn công trái mít, không đục thân hay cành như sâu đục thân.

III. Nhận biết sâu đục thân hại mít

1. Dấu hiệu ban đầu

• Trên cành nhỏ xuất hiện vết đục nhỏ, nhựa chảy ra, kèm mạt cưa tại vị trí sâu xâm nhập.
• Cành lớn có các hầm sát vỏ, thân cây chảy nhựa, dễ thấy khi kiểm tra vỏ cây.

2. Triệu chứng trên cây

• Cành nhỏ bị đục lõi, khô héo, dễ gãy; cành lớn có hang hầm dưới vỏ, thân rỗng dần.
• Gốc cây và rễ lớn nhiễm sâu nặng có mùi hôi chua, nhựa chảy nhiều, mạt cưa tích tụ quanh vết đục.

3. Giai đoạn xuất hiện

• Sâu thường xuất hiện từ giai đoạn cây ra cành non đến khi trưởng thành, đặc biệt vào mùa khô (tháng 2-5).
• Bệnh dễ bùng phát mạnh khi vườn mít không được chăm sóc kỹ, cành rậm hoặc cây bị tổn thương cơ học.

IV. Tác hại của sâu đục thân hại mít

1. Giảm năng suất cây trồng

• Sâu đục làm tắc nghẽn mạch nhựa, khiến cành khô héo, lá rụng, cây không đủ sức nuôi quả.
• Cây sinh trưởng kém, số lượng trái giảm, trái nhỏ hơn bình thường, ảnh hưởng trực tiếp đến sản lượng.

2. Ảnh hưởng đến chất lượng cây

• Thân cây rỗng, yếu, dễ gãy đổ khi gặp gió mạnh, làm giảm số lượng cây trong vườn.
• Trái mít từ cây nhiễm sâu thường nhỏ, kém phát triển, không đạt tiêu chuẩn thương phẩm.

3. Lây lan bệnh và thiệt hại kinh tế

• Vết đục của sâu là cửa ngõ cho nấm và vi khuẩn xâm nhập, gây thối thân hoặc rễ, làm cây chết nhanh hơn.
• Năng suất giảm mạnh, chi phí đầu tư không thu hồi được, gây thiệt hại kinh tế nghiêm trọng cho bà con.

V. Biện pháp phòng trừ sâu đục thân hại mít

1. Biện pháp phòng ngừa

• Dọn sạch tàn dư cành, vỏ cây nhiễm sâu sau mỗi vụ, tiêu hủy bằng cách đốt hoặc chôn sâu cách xa vườn ít nhất 1 mét.
• Tỉa cành định kỳ, loại bỏ cành già, cành yếu để tăng độ thông thoáng, giảm nơi trú ẩn và đẻ trứng của sâu.

• Bón phân cân đối, ưu tiên phân hữu cơ hoai mục kết hợp phân kali để tăng sức đề kháng cho cây mít.
• Trồng luân canh hoặc xen canh với cây khác (như đậu, tỏi) để hạn chế sự phát triển của sâu trong vườn.
• Theo dõi vườn mít thường xuyên, đặc biệt vào mùa khô, để phát hiện sớm dấu hiệu sâu (nhựa, mạt cưa, mùi hôi) và xử lý kịp thời.

2. Biện pháp điều trị

• Dùng dụng cụ cơ học (dao, dây thép) đục vào vết sâu, tiêu diệt ấu trùng trực tiếp, sau đó bôi vôi hoặc thuốc trừ sâu lên vết đục để diệt trứng còn sót.
• Phun thuốc trừ sâu chứa hoạt chất Cypermethrin, Lambda-cyhalothrin hoặc Abamectin theo liều lượng hướng dẫn, phun đều lên cành và thân vào chiều mát.
• Kết hợp sử dụng chế phẩm sinh học (như Beauveria bassiana) để tấn công ấu trùng sâu một cách tự nhiên, giảm tác động hóa chất lên cây.
• Sau khi phun thuốc 5-7 ngày, kiểm tra lại vườn, nếu sâu vẫn còn, phun nhắc lại lần 2 với liều lượng phù hợp nhưng không vượt quá mức cho phép.

VI. Lưu ý khi phòng trừ sâu đục thân hại mít

• Kiểm tra vườn mít định kỳ, đặc biệt vào mùa khô hoặc khi cây ra cành non, để phát hiện sớm dấu hiệu của sâu đục thân.
• Quan sát kỹ vỏ cây và cành nhỏ, vì đây là nơi sâu thường tấn công đầu tiên, tránh để sâu lan xuống gốc mới xử lý.
• Hạn chế gây tổn thương cơ học cho cây (cắt cành, bóc vỏ) khi không cần thiết, tránh tạo điều kiện cho sâu đẻ trứng.

Cùng N2 Agro đọc thêm: Sâu đục thân hại mít tại đây!

Những câu hỏi thường gặp

Sâu đục thân hại mít thường xuất hiện vào thời điểm nào trong năm?
Sâu đục thân thường hoạt động mạnh vào mùa khô (từ tháng 2 đến tháng 5) khi thời tiết ấm áp, ít mưa, tạo điều kiện thuận lợi cho trứng nở và ấu trùng phát triển.

Dấu hiệu nhận biết sớm sự tấn công của sâu đục thân trên cây mít là gì?
Dấu hiệu sớm gồm có mạt cưa xuất hiện tại các vết đục trên thân hoặc cành, nhựa chảy ra từ vết thương, lá vàng úa, cành non héo và dễ gãy.

Có biện pháp tự nhiên nào giúp kiểm soát sâu đục thân mà không cần dùng thuốc hóa học không?
Có thể sử dụng phương pháp sinh học như bẫy pheromone để thu hút thành trùng, thả thiên địch (như ong ký sinh), hoặc sử dụng chế phẩm vi sinh Beauveria bassiana để tiêu diệt ấu trùng sâu.

Kết luận

Sâu đục thân hại mít là một mối đe dọa lớn đối với năng suất và chất lượng vườn mít, nhưng hoàn toàn có thể kiểm soát nếu người nông dân áp dụng đúng các biện pháp phòng ngừa và điều trị kịp thời. Việc nắm rõ đặc điểm của sâu cùng với quản lý canh tác hợp lý sẽ giúp giảm thiểu thiệt hại, đảm bảo cây mít phát triển khỏe mạnh. Cùng đọc thêm nhiều bài viết hấp dẫn tại website N2 Agro