Xoài là một loại cây ăn quả nhiệt đới phổ biến, được ưa chuộng nhờ hương vị thơm ngon, giá trị dinh dưỡng cao và khả năng mang lại hiệu quả kinh tế lớn cho người trồng. Để cây xoài phát triển khỏe mạnh, ra hoa đều, đậu quả nhiều và cho năng suất cao, việc áp dụng đúng kỹ thuật chăm sóc là yếu tố then chốt. Bài viết dưới đây, N2 Agro sẽ hướng dẫn chi tiết từ A – Z cách chăm sóc cây xoài hiệu quả, phù hợp với điều kiện khí hậu và đất đai tại Việt Nam.
I. Điều kiện sinh trưởng của cây xoài
Cây xoài thích nghi tốt với khí hậu nhiệt đới, nhưng để đạt năng suất tối ưu, cần đảm bảo các điều kiện sau:
- Nhiệt độ: 25 – 35°C là lý tưởng, cây chịu được nhiệt cao nhưng không chịu được lạnh dưới 10°C.
- Ánh sáng: Cần ánh nắng trực tiếp từ 6 – 8 giờ mỗi ngày để cây quang hợp tốt.
- Độ ẩm: 70 – 80% trong giai đoạn sinh trưởng, giảm xuống 50 – 60% khi ra hoa và đậu quả để tránh rụng hoa.
- Đất trồng: Đất tơi xốp, thoát nước tốt, giàu dinh dưỡng, pH từ 5.5 – 7.0. Cây xoài không chịu được đất ngập úng hoặc đất quá chua.
Xem thêm: Thông tin về nhu cầu dinh dưỡng của cây xoài. Tại đây.
II. Kỹ thuật chăm sóc cây xoài
1. Chọn giống và trồng cây
- Giống xoài phổ biến: Xoài cát Hòa Lộc, xoài Thái, xoài Keo, xoài Tứ Quý, xoài ghép F1.
- Tiêu chuẩn giống: Chọn cây giống khỏe mạnh, không sâu bệnh, cao khoảng 40 – 60 cm, có bộ rễ phát triển tốt.
- Thời vụ trồng: Thích hợp nhất là đầu mùa mưa (tháng 5 – 6) để cây bén rễ nhanh. Nếu trồng vào mùa khô, cần đảm bảo tưới nước đầy đủ.
- Mật độ trồng: Hàng cách hàng 5 – 6m, cây cách cây 4 – 5m (tùy giống).
Cách trồng:
- Đào hố kích thước 50 x 50 x 50 cm, bón lót 10 – 15 kg phân chuồng hoai mục + 0,5 kg lân + 100g vôi bột/hố, trộn đều với đất và để 15 – 20 ngày trước khi trồng.
- Đặt cây giống vào hố, lấp đất, nén chặt và tưới nước giữ ẩm.
2. Tưới nước
- Giai đoạn cây con (0 – 1 năm): Tưới nước đều đặn 2 ngày/lần vào sáng sớm hoặc chiều mát để cây phát triển rễ và lá.
- Giai đoạn trưởng thành: Tưới 5 – 7 ngày/lần, tùy theo mùa. Vào mùa khô, cần tăng lượng nước, đặc biệt khi cây ra hoa và đậu quả.
- Lưu ý: Trước khi xử lý ra hoa (khoảng 1 – 2 tháng), ngưng tưới nước 15 – 20 ngày để kích thích cây phân hóa mầm hoa.
3. Bón phân
Cung cấp dinh dưỡng đúng cách giúp cây xoài phát triển khỏe mạnh và cho quả chất lượng.
- Bón lót: Khi trồng, sử dụng 10 – 15 kg phân chuồng hoai mục + 0,5 kg phân lân/hố.
- Bón thúc:
- Năm 1: Bón 100g NPK (20-20-15) + 50g đạm urê/cây, chia làm 3 – 4 lần/năm.
- Năm 2 – 3: Tăng lượng phân lên 200 – 300g NPK + 100g đạm urê/cây/lần, bón 3 lần/năm.
- Giai đoạn ra hoa, đậu quả: Bón 500g kali + 200g lân/cây để tăng tỷ lệ đậu quả và chất lượng quả.
- Cách bón: Rải phân cách gốc 50 – 70 cm, đào rãnh nhỏ xung quanh tán cây, bón xong lấp đất và tưới nước.
4. Tỉa cành và tạo tán
- Thời điểm: Sau mỗi vụ thu hoạch hoặc khi cây có cành mọc lộn xộn, che khuất ánh sáng.
- Cách làm:
- Loại bỏ cành khô, cành sâu bệnh, cành mọc chen chúc trong tán.
- Cắt tỉa để tán cây thông thoáng, cao khoảng 1 – 1,5m từ mặt đất, giúp cây tập trung dinh dưỡng nuôi quả.
- Lưu ý: Dùng kéo sắc, sát trùng dụng cụ để tránh lây lan bệnh.
5. Xử lý ra hoa
Để cây xoài ra hoa đồng loạt và đậu quả tốt, cần áp dụng kỹ thuật xử lý:
- Ngưng tưới nước: 15 – 20 ngày trước khi muốn cây ra hoa.
- Phun thuốc kích hoa: Sử dụng Paclobutrazol (nồng độ 500 – 1000 ppm) phun đều lên tán lá, kết hợp bón phân kali để tăng hiệu quả.
- Thời điểm: Thường xử lý vào tháng 11 – 12 để thu hoạch vào mùa xuân (tháng 3 – 4).
III. Phòng trừ sâu bệnh cho cây xoài
1. Sâu bệnh thường gặp
- Rầy chổng cánh: Hút nhựa lá, hoa, gây rụng hoa và quả non. Phòng trừ bằng dầu neem hoặc thuốc bảo vệ thực vật như Confidor.
- Sâu đục quả: Gây thối quả, xử lý bằng cách bao quả hoặc dùng bẫy sinh học.
- Bệnh thán thư: Tạo đốm đen trên lá, hoa, quả. Dùng thuốc gốc đồng (Coc 85, Bordeaux) phun định kỳ.
- Bệnh chảy gôm: Do nấm tấn công thân, cành. Cạo sạch vết bệnh, bôi thuốc trừ nấm như Ridomil.
2. Biện pháp phòng trừ
- Vệ sinh vườn thường xuyên, thu gom lá rụng, quả hỏng để tiêu hủy.
- Luân canh hoặc trồng xen cây họ đậu để giảm sâu bệnh.
- Sử dụng chế phẩm sinh học như Trichoderma để cải tạo đất và phòng nấm.
IV. Thu hoạch và bảo quản
- Thời gian thu hoạch: Xoài chín sau 90 – 120 ngày từ khi đậu quả, tùy giống. Quả xoài chín khi vỏ chuyển màu vàng, thịt quả mềm nhẹ.
- Cách thu hoạch: Dùng kéo cắt cuống quả dài 3 – 5 cm, tránh làm trầy xước vỏ.
- Bảo quản: Để nơi thoáng mát, nhiệt độ 20 – 25°C, tránh ánh nắng trực tiếp. Xoài có thể giữ tươi từ 20 – 30 ngày nếu bảo quản tốt.
V. Lưu ý khi chăm sóc cây xoài
Kiểm tra định kỳ: Quan sát cây thường xuyên để phát hiện sớm sâu bệnh hoặc dấu hiệu thiếu dinh dưỡng.
Không lạm dụng hóa chất: Sử dụng thuốc bảo vệ thực vật đúng liều lượng, ưu tiên biện pháp sinh học để đảm bảo an toàn cho người tiêu dùng.
Điều chỉnh nước tưới: Tránh tưới quá nhiều khi quả sắp chín, dễ gây nứt quả.
Bao quả: Dùng túi nilon hoặc túi giấy bao quả để hạn chế sâu đục quả và bảo vệ chất lượng.
Câu hỏi thường gặp (FAQ)
1. Cây xoài bao lâu thì ra quả?
Thường sau 3 – 5 năm nếu trồng từ hạt, hoặc 2 – 3 năm nếu trồng cây ghép.
2. Tại sao xoài ra hoa nhưng không đậu quả?
Có thể do thiếu dinh dưỡng (kali, lân), thời tiết ẩm ướt hoặc không thụ phấn tốt. Cần phun phân bón lá và thụ phấn bổ sung bằng tay.
3. Có thể trồng xoài trong chậu không?
Có, nhưng cần chậu lớn (đường kính 60 – 80 cm), đất tơi xốp và chăm sóc kỹ lưỡng.
Kết luận
Chăm sóc cây xoài đúng kỹ thuật không chỉ giúp cây phát triển khỏe mạnh mà còn đảm bảo năng suất cao, quả ngon và chất lượng. Từ việc chọn giống, tưới nước, bón phân đến phòng trừ sâu bệnh, mỗi bước đều cần sự tỉ mỉ và kiên nhẫn. Hy vọng bài viết này sẽ là cẩm nang hữu ích giúp bà con nông dân đạt được vụ mùa xoài năng suất và hiệu quả kinh tế cao.
