Mãng cầu ta là loại cây ăn quả nhiệt đới được ưa chuộng nhờ hương vị thơm ngon, giá trị dinh dưỡng cao và lợi ích kinh tế lớn. Cây có khả năng thích nghi tốt với nhiều điều kiện khí hậu, dễ trồng và cho năng suất ổn định. Tuy nhiên, để đạt được sản lượng cao, người trồng cần áp dụng đúng kỹ thuật từ khâu chọn giống, trồng, chăm sóc đến thu hoạch. Bài viết này, N2 Agro sẽ hướng dẫn chi tiết cách trồng mãng cầu hiệu quả.
I. Tổng quan về cây Mãng cầu ta
Mãng cầu ta (Annona squamosa) thuộc họ Na (Annonaceae), có nguồn gốc từ khu vực nhiệt đới châu Mỹ nhưng hiện nay được trồng phổ biến ở nhiều nước châu Á, trong đó có Việt Nam. Cây có khả năng sinh trưởng tốt ở vùng khí hậu ấm áp, thích hợp với nhiều loại đất khác nhau. Trái mãng cầu có hương vị ngọt thơm, chứa nhiều vitamin C, chất xơ và khoáng chất cần thiết cho cơ thể.
Tại Việt Nam, mãng cầu được trồng nhiều ở các tỉnh như Bắc Giang, Lạng Sơn, Đồng Nai, Bình Phước… và được tiêu thụ mạnh trên thị trường trong nước cũng như xuất khẩu. Nhờ đặc tính dễ trồng, năng suất cao, mãng cầu mang lại lợi nhuận tốt cho người canh tác.
II. Ý nghĩa kinh tế – xã hội – môi trường
- Kinh tế: Mãng cầu ta có giá trị thương phẩm cao, đầu ra ổn định, giúp nâng cao thu nhập cho nông dân.
- Xã hội: Phát triển diện tích trồng mãng cầu giúp tạo việc làm, cải thiện đời sống cho người lao động vùng nông thôn.
- Môi trường: Cây mãng cầu có hệ rễ phát triển tốt, giúp cải thiện kết cấu đất, hạn chế xói mòn và góp phần bảo vệ hệ sinh thái.
III. Kỹ thuật trồng và chăm sóc Mãng cầu ta
1. Chọn giống và nhân giống
Việc chọn giống tốt là yếu tố quan trọng quyết định năng suất và chất lượng quả. Hiện nay, có nhiều giống mãng cầu được trồng phổ biến, mỗi giống có đặc điểm riêng phù hợp với điều kiện canh tác khác nhau:
- Na dai: Trái to, vỏ mỏng, ít hạt, thịt dẻo, ngọt và thơm. Giống này được trồng phổ biến nhất.
- Na bở: Vỏ dày hơn na dai, thịt mềm, ngọt nhưng không dai, thích hợp trồng ở nhiều loại đất.
- Na Thái: Quả lớn, trọng lượng trung bình 0,5 – 1kg/quả, thịt dai, thơm, ít hạt, giá trị kinh tế cao.
- Na Đài Loan: Kích thước quả lớn hơn na thường, năng suất cao, khả năng chống chịu sâu bệnh tốt.
2. Chuẩn bị đất và điều kiện trồng
Mãng cầu có thể trồng trên nhiều loại đất khác nhau nhưng để cây sinh trưởng tốt và cho năng suất cao, cần chuẩn bị đất kỹ lưỡng:
- Đất trồng: Chọn đất tơi xốp, giàu dinh dưỡng, khả năng thoát nước tốt, pH từ 5,5 – 6,5. Các loại đất thích hợp gồm đất thịt nhẹ, đất pha cát, đất đỏ bazan.
- Vị trí trồng: Cây cần nhiều ánh nắng để phát triển và đậu quả tốt. Nên trồng ở nơi cao ráo, tránh vùng đất trũng, dễ bị úng nước.
- Làm đất:
- Đào hố trồng có kích thước khoảng 50x50x50 cm hoặc lớn hơn tùy loại đất.
- Trộn đất với phân hữu cơ hoai mục (10 – 15 kg/hố), phân lân (0,5 kg/hố), vôi bột (1 kg/hố) để khử mầm bệnh và tăng độ tơi xốp.
- Bón lót thêm tro trấu, xơ dừa để giữ ẩm tốt hơn.
3. Kỹ thuật trồng cây
- Thời điểm trồng: Thích hợp nhất là vào đầu mùa mưa (tháng 5 – 7), khi độ ẩm cao giúp cây bén rễ tốt. Nếu trồng vào mùa khô, cần tưới nước thường xuyên.
- Mật độ trồng:
- Đối với vườn trồng thuần: 3 x 3 m hoặc 4 x 4 m, tương ứng khoảng 500 – 800 cây/ha.
- Đối với trồng xen: Khoảng cách có thể linh hoạt tùy cây trồng khác đi kèm.
- Cách trồng:
- Đặt cây con vào giữa hố, giữ cây thẳng, lấp đất đến cổ rễ.
- Nén nhẹ đất xung quanh gốc để cố định cây nhưng không nén quá chặt.
- Tưới nước ngay sau khi trồng để giúp cây nhanh hồi phục.
- Cắm cọc cố định nếu trồng vào mùa gió mạnh để tránh cây bị lay gốc.
4. Chăm sóc cây sau khi trồng
Tưới nước:
- Giai đoạn cây con: Tưới nước hàng ngày vào sáng sớm hoặc chiều mát, tránh tưới vào giữa trưa nắng.
- Khi cây đã ổn định: Tưới 2 – 3 lần/tuần tùy theo điều kiện thời tiết.
- Giai đoạn ra hoa và nuôi quả: Đảm bảo độ ẩm ổn định để tăng khả năng đậu quả và tránh rụng trái non.
Bón phân:
- Năm đầu:
- 1 – 2 tháng sau trồng: Bón 50 – 100g phân NPK (16-16-8) cho mỗi gốc.
- 6 tháng tiếp theo: Bón bổ sung phân hữu cơ để kích thích rễ phát triển.
- Năm thứ hai trở đi:
- Trước khi ra hoa: Bón phân NPK (20-20-15) giúp cây có đủ dinh dưỡng nuôi hoa.
- Khi nuôi quả: Bổ sung kali và canxi để quả phát triển đều, không bị nứt vỏ.
- Sau thu hoạch: Bón phân hữu cơ và vôi để cải tạo đất, giúp cây phục hồi.
Tỉa cành, tạo tán: Tỉa bớt cành yếu, cành bị sâu bệnh để cây thông thoáng, hạn chế nấm bệnh. Cắt ngọn khi cây cao khoảng 1,2 – 1,5m để kích thích cây phát triển nhiều nhánh bên. Khi cây bắt đầu ra hoa, có thể tỉa bớt cành tăm, cành vượt để tập trung dinh dưỡng nuôi quả.
5. Phòng trừ sâu bệnh
Một số sâu bệnh hại phổ biến trên mãng cầu:
- Sâu đục quả: Gây hại trực tiếp làm quả rụng sớm. Biện pháp phòng trừ gồm bao quả, phun thuốc sinh học.
- Rệp sáp: Hút nhựa cây, làm lá xoăn, hoa khó đậu. Dùng thiên địch như bọ rùa hoặc thuốc sinh học để kiểm soát.
- Bệnh thán thư: Gây thối quả, rụng lá. Phun thuốc phòng trừ định kỳ và tỉa cành thông thoáng để giảm nguy cơ nhiễm bệnh.
IV. Lưu ý khi trồng mãng cầu
– Chọn giống tốt: Cây giống quyết định đến năng suất và chất lượng quả. Nên chọn giống ghép để rút ngắn thời gian thu hoạch.
– Đất trồng phù hợp: Cây không chịu được ngập úng nên cần chọn đất cao ráo, thoát nước tốt.
– Bón phân hợp lý: Không lạm dụng phân bón hóa học, ưu tiên phân hữu cơ để giúp cây phát triển bền vững.
– Kiểm soát sâu bệnh: Thường xuyên kiểm tra vườn, phát hiện sớm sâu bệnh để có biện pháp xử lý kịp thời.
– Thu hoạch đúng thời điểm: Thu hoạch khi quả đã chín tới, tránh hái quá sớm sẽ làm giảm chất lượng.
Một số câu hỏi thường gặp
1. Mãng cầu trồng được ở những loại đất nào?
Mãng cầu có thể trồng trên nhiều loại đất khác nhau, nhưng tốt nhất là đất tơi xốp, giàu dinh dưỡng, thoát nước tốt và có độ pH từ 5,5 – 6,5.
2. Cây mãng cầu mất bao lâu để cho thu hoạch?
Tùy theo phương pháp trồng, nếu trồng bằng hạt thì sau 3 – 4 năm mới cho quả, còn nếu ghép cành thì chỉ mất khoảng 1,5 – 2 năm để thu hoạch.
3. Làm thế nào để mãng cầu ra quả nhiều và đều?
Để mãng cầu ra quả nhiều, cần tỉa cành tạo tán hợp lý, bón phân đầy đủ, tưới nước đúng cách và kiểm soát sâu bệnh hiệu quả.
Kết luận
Mãng cầu là cây trồng có giá trị kinh tế cao, dễ chăm sóc và thích nghi tốt với điều kiện khí hậu Việt Nam. Tuy nhiên, để đạt năng suất cao và chất lượng tốt, người trồng cần tuân thủ đúng kỹ thuật từ khâu chọn giống, trồng, chăm sóc đến thu hoạch. Việc áp dụng đúng phương pháp sẽ giúp nâng cao hiệu quả canh tác, mang lại lợi ích kinh tế bền vững cho nhà vườn.
