Kỹ thuật tưới nước cho sầu riêng là một trong những yếu tố quan trọng trong việc chăm sóc cây sầu riêng (Durio zibethinus), ảnh hưởng trực tiếp đến sự sinh trưởng, ra hoa, đậu trái và chất lượng quả. Sầu riêng là cây ưa ẩm nhưng không chịu được úng, do đó kỹ thuật tưới nước cần được thực hiện đúng cách, phù hợp với từng giai đoạn phát triển của cây và điều kiện thời tiết. Bài viết này N2 Agro cung cấp hướng dẫn chi tiết về kỹ thuật tưới nước cho sầu riêng, giúp người trồng đảm bảo cây khỏe mạnh, năng suất cao và phát triển bền vững.
I. Vai trò của tưới nước đối với cây sầu riêng
- Hỗ trợ sinh trưởng: Nước giúp vận chuyển chất dinh dưỡng từ rễ đến lá, thân, hoa và trái, duy trì quá trình quang hợp và trao đổi chất.
- Tăng tỷ lệ đậu trái: Độ ẩm phù hợp ở giai đoạn ra hoa và đậu trái giúp hoa thụ phấn tốt, trái phát triển đồng đều.
- Ngăn ngừa stress: Tưới đúng lượng, đúng thời điểm giúp cây tránh stress do thiếu nước hoặc úng, đặc biệt trong mùa khô và mùa mưa.
- Cải thiện chất lượng quả: Nước đủ giúp trái to, cơm dày, múi mẩy, vị ngọt đậm, tăng giá trị thương phẩm.
Xem thêm: Nhu cầu tưới nước và phân bón cho cây sầu riêng tại đây.
II. Đặc điểm nhu cầu nước của cây sầu riêng
- Nhu cầu nước:
- Sầu riêng cần lượng nước trung bình 20-40 lít/cây/ngày (cây trưởng thành), tùy giai đoạn phát triển, loại đất và thời tiết.
- Cây non (1-2 năm tuổi) cần ít nước hơn (5-15 lít/cây/ngày), nhưng tưới thường xuyên để giữ ẩm.
- Đặc điểm rễ:
- Rễ sầu riêng phân bố nông (tập trung ở tầng đất 0-50 cm), nhạy cảm với úng nước, dễ thối rễ nếu thoát nước kém.
- Rễ cần đất tơi xốp, độ ẩm ổn định (60-80% độ ẩm đất) để hút nước và dinh dưỡng hiệu quả.
- Thời điểm nhạy cảm:
- Giai đoạn ra lá non, ra hoa, đậu trái cần độ ẩm cao, đều.
- Giai đoạn trái phát triển (60-90 ngày sau đậu) cần nước ổn định để tránh rụng trái, nứt trái.
III. Kỹ thuật tưới nước cho sầu riêng
1. Phân loại giai đoạn phát triển và nhu cầu nước
- Cây non (1-3 năm tuổi):
- Nhu cầu: 5-15 lít/cây/ngày, tưới 1-2 lần/ngày (sáng sớm/chiều mát).
- Mục tiêu: Giữ đất ẩm đều, giúp rễ phát triển, cây ra lá khỏe.
- Lưu ý: Tưới nhẹ, tránh ngập gốc, kiểm tra độ ẩm đất trước khi tưới.
- Cây trưởng thành – giai đoạn sinh trưởng (4-6 năm tuổi, trước ra hoa):
- Nhu cầu: 20-30 lít/cây/ngày, tưới 2-3 ngày/lần (mùa khô), giảm tần suất mùa mưa.
- Mục tiêu: Hỗ trợ cây ra lá non, phát triển thân cành, tích lũy dinh dưỡng.
- Lưu ý: Tưới quanh tán (đường kính tán cây), không tưới trực tiếp vào gốc.
- Giai đoạn ra hoa và đậu trái:
- Nhu cầu: 25-40 lít/cây/ngày, tưới 2-3 ngày/lần, đảm bảo độ ẩm đất 70-80%.
- Mục tiêu: Tăng tỷ lệ thụ phấn, ngăn rụng hoa/trái non.
- Lưu ý: Tránh tưới lên hoa (gây rụng), tăng tưới khi trời khô hạn.
- Giai đoạn trái phát triển (60-90 ngày sau đậu):
- Nhu cầu: 30-40 lít/cây/ngày, tưới 2-3 ngày/lần, giảm dần khi trái gần chín.
- Mục tiêu: Hỗ trợ trái to, cơm dày, múi mẩy.
- Lưu ý: Giảm nước 7-10 ngày trước thu hoạch để tăng độ ngọt, tránh nứt trái.
2. Phương pháp tưới nước
- Tưới thủ công (bình tưới, gàu):
- Phù hợp cho vườn nhỏ, cây non.
- Tưới đều quanh tán, cách gốc 20-30 cm, tránh làm xói đất.
- Nhược điểm: Tốn công, khó đảm bảo đồng đều.
- Tưới rãnh:
- Đào rãnh quanh tán (rộng 20-30 cm, sâu 15-20 cm), dẫn nước vào rãnh.
- Phù hợp cho vườn lớn, đất bằng phẳng, mùa khô.
- Lưu ý: Kiểm tra rãnh thường xuyên, tránh tắc nghẽn.
- Tưới phun mưa:
- Sử dụng hệ thống vòi phun, tưới đều trên tán lá và đất.
- Phù hợp cho vườn quy mô lớn, đất dốc.
- Nhược điểm: Tốn nước, dễ gây nấm nếu tưới lên lá vào mùa mưa.
- Tưới nhỏ giọt:
- Sử dụng ống nhỏ giọt, đặt 2-4 ống quanh tán (cách gốc 30-50 cm).
- Ưu điểm: Tiết kiệm nước (70-80% so với tưới phun), cung cấp nước trực tiếp cho rễ, phù hợp mọi giai đoạn.
- Lưu ý: Kiểm tra ống tránh tắc, kết hợp bón phân qua hệ thống nhỏ giọt.
3. Lượng nước và tần suất tưới theo thời tiết
- Mùa khô (tháng 11-4):
- Tưới 2-3 ngày/lần, lượng nước 20-40 lít/cây/ngày (tùy giai đoạn).
- Tăng tưới khi nhiệt độ >35°C, bổ sung rơm/rạ phủ gốc để giữ ẩm.
- Mùa mưa (tháng 5-10):
- Giảm tưới, chỉ tưới bổ sung khi đất khô (5-7 ngày/lần).
- Đảm bảo thoát nước tốt, đào rãnh (rộng 30-40 cm, sâu 20 cm) quanh vườn.
- Tránh tưới khi mưa lớn, kiểm tra rễ để phát hiện thối rễ sớm.
4. Kết hợp tưới với bón phân
- Bón phân qua tưới nhỏ giọt:
- Pha phân NPK (16-16-8, 10-20 g/cây) hoặc phân vi lượng (Bo, Canxi, 5-10 g/cây) vào nước tưới, áp dụng 7-10 ngày/lần ở giai đoạn ra hoa, đậu trái.
- Lưu ý: Pha đúng liều, tưới sau khi bón để phân thẩm thấu.
- Tưới sau bón phân rải:
- Sau khi bón phân chuồng (20-30 kg/cây) hoặc phân hóa học, tưới đẫm 10-20 lít/cây để phân tan, tránh cháy rễ.
IV. Quản lý các vấn đề liên quan đến tưới nước
1. Tưới quá nhiều (ú ng nước)
- Hậu quả:
- Rễ thối, cây vàng lá, héo, chết dần.
- Tăng nguy cơ bệnh nấm (Phytophthora, Fusarium), rụng hoa/trái.
- Khắc phục:
- Lên luống cao 20-30 cm, đào rãnh thoát nước quanh vườn.
- Giảm tưới, kiểm tra độ ẩm đất bằng cách đào nhẹ (đất ẩm, không dính tay là đủ).
- Xử lý đất bằng Trichoderma (2-3 g/lít nước) tưới quanh gốc để diệt nấm.
2. Tưới thiếu nước
- Hậu quả: Lá héo, rụng, cây còi cọc, rụng hoa/trái non. Trái nhỏ, cơm mỏng, chất lượng kém.
- Khắc phục:
- Tăng tần suất tưới (2-3 ngày/lần), bổ sung nước vào sáng sớm/chiều mát.
- Phủ rơm, mùn cưa, hoặc màng phủ quanh gốc để giữ ẩm.
- Kiểm tra đất: Nếu đất khô, nứt nẻ, tưới ngay 20-30 lít/cây.
3. Sâu bệnh liên quan đến tưới không đúng cách
- Bệnh thối rễ (Phytophthora spp.): Do úng nước, đất thoát kém.
- Phòng trừ: Tưới nhỏ giọt, thoát nước tốt, phun Metalaxyl (2 g/lít nước) hoặc Aliette 80WP (2-3 g/lít nước).
- Rầy phấn, nhện đỏ: Phát triển mạnh khi thiếu nước, đất khô.
- Phòng trừ: Tưới đủ ẩm, phun Abamectin (0.5-1 ml/lít nước) hoặc dầu khoáng (2-3 ml/lít nước).
V. Lưu ý khi tưới nước cho sầu riêng
- Kiểm tra độ ẩm đất: Dùng tay hoặc thiết bị đo độ ẩm để xác định thời điểm tưới, tránh tưới thừa/thiếu.
- Không tưới trực tiếp lên hoa/trái: Gây rụng hoa, nấm bệnh, đặc biệt ở giai đoạn ra hoa.
- Thời điểm tưới: Tưới vào sáng sớm (6-8h) hoặc chiều mát (16-18h) để cây hấp thụ tốt, tránh nắng gắt.
- Kết hợp hệ thống tưới hiện đại: Tưới nhỏ giọt hoặc phun mưa tự động giúp tiết kiệm nước, giảm công lao động.
- Theo dõi thời tiết: Điều chỉnh tưới theo dự báo mưa, khô hạn, hoặc gió mạnh để tránh stress cho cây.
- Ghi chép: Lưu lịch tưới, lượng nước, thời tiết để tối ưu hóa kỹ thuật chăm sóc.
Câu hỏi thường gặp (FAQ)
1. Cây sầu riêng cần tưới bao nhiêu nước mỗi ngày?
Cây non cần 5-15 lít/cây/ngày, cây trưởng thành cần 20-40 lít/cây/ngày, tùy giai đoạn và thời tiết. Tưới 2-3 ngày/lần, đảm bảo đất ẩm 60-80%.
2. Làm sao biết cây sầu riêng thiếu nước?
Lá héo vào buổi trưa, đất khô nứt, cây còi cọc, rụng hoa/trái non là dấu hiệu thiếu nước. Tưới ngay 20-30 lít/cây và phủ rơm giữ ẩm.
3. Tưới nhỏ giọt cho sầu riêng có ưu điểm gì?
Tiết kiệm nước, cung cấp nước trực tiếp cho rễ, giảm nấm bệnh, dễ kết hợp bón phân, phù hợp với vườn quy mô lớn.
Kết luận
Tưới nước đúng cách là yếu tố then chốt để cây sầu riêng phát triển khỏe mạnh, ra hoa đều, đậu trái nhiều và cho quả chất lượng cao. Việc nắm vững nhu cầu nước theo từng giai đoạn, áp dụng phương pháp tưới phù hợp (nhỏ giọt, phun mưa, tưới rãnh), kết hợp quản lý đất và thời tiết sẽ giúp người trồng tối ưu hóa năng suất và giảm thiểu rủi ro. Hãy theo dõi vườn sầu riêng thường xuyên, đặc biệt trong mùa khô và giai đoạn ra hoa, đậu trái, để điều chỉnh tưới nước kịp thời. Với kỹ thuật tưới khoa học và chăm sóc cẩn thận, bạn có thể xây dựng vườn sầu riêng năng suất cao, bền vững và kinh tế hiệu quả.
