Sâu đục bông và đục trái là một trong những nguyên nhân gây mất năng suất nghiêm trọng ở sầu riêng. Chúng tấn công từ giai đoạn hoa đến khi quả sắp chín, làm giảm chất lượng và giá trị thương phẩm. Bài viết này cung cấp hướng dẫn đầy đủ, giúp nhà vườn phòng trừ sâu hiệu quả, bảo vệ mùa màng và nâng cao lợi nhuận.
I. Sâu đục bông, đục trái sầu riêng là gì?
Sâu đục bông và đục trái là ấu trùng của loài bướm Conogethes punctiferalis. Loài này gây hại trên nhiều loại cây ăn quả, trong đó sầu riêng là mục tiêu hàng đầu.
Chúng phát triển mạnh trong điều kiện nóng ẩm, thường xuất hiện nhiều vào mùa mưa. Nếu không được kiểm soát, sâu đục bông và đục trái có thể làm tổn thất lớn đến sản lượng và chất lượng trái.
II. Đặc điểm nhận dạng sâu đục bông, đục trái
1. Đặc điểm hình thái
| Giai đoạn | Hình thái đặc trưng |
| Trứng | Nhỏ, bầu dục, màu trắng ngà. Đẻ trên cuống hoa, nụ hoa hoặc giữa các gai của trái non. |
| Ấu trùng | Màu trắng ngà hoặc hơi hồng, thân mềm, dài khoảng 10-15mm khi trưởng thành, đầu màu nâu. |
| Nhộng | Hình bầu dục, màu nâu sẫm, nằm trong kén hoặc trong các đường đục trên trái. |
| Thành trùng | Bướm nhỏ, sải cánh 10-15mm, cánh màu vàng nhạt hoặc nâu vàng, có chấm đen nhỏ. |
2. Vòng đời của sâu
- Trứng: 3-5 ngày.
- Ấu trùng (sâu non): 15-20 ngày, qua 4-5 lần lột xác.
- Nhộng: 7-10 ngày.
- Thành trùng: Sống khoảng 10-15 ngày, tiếp tục đẻ trứng và bắt đầu chu kỳ mới.
III. Tác hại của sâu đục bông, đục trái đối với sầu riêng
1. Giai đoạn gây hại
Sâu đục bông, đục trái gây hại từ giai đoạn cây ra hoa đến khi quả sắp chín. Giai đoạn quả non và vào cơm thường bị hại nặng nhất.
2. Triệu chứng gây hại trên bông
- Sâu non đục vào nụ hoa và các bộ phận bên trong.
- Hoa bị thối, rụng, làm giảm tỷ lệ đậu trái, ảnh hưởng trực tiếp đến năng suất.
3. Triệu chứng gây hại trên trái
- Tạo các đường đục ngoằn ngoèo trên vỏ trái, dễ thấy trên trái non.
- Các vết đục tạo điều kiện cho nấm bệnh xâm nhập, khiến trái thối.
- Trái bị hại rụng sớm hoặc phát triển méo mó, giảm giá trị thương phẩm.
IV. Biện pháp phòng trừ sâu đục bông, đục trái
1. Biện pháp canh tác
1.1. Vệ sinh vườn cây
- Thu gom và tiêu hủy bông, trái bị sâu bệnh hoặc rụng.
- Dọn sạch cỏ dại, lá khô trong vườn để hạn chế nơi trú ngụ của sâu.
1.2. Tỉa cành, tạo tán
- Loại bỏ cành sâu bệnh, cành vượt, cành khô.
- Tạo độ thông thoáng trong tán cây, giảm độ ẩm, hạn chế sự phát triển của sâu.
1.3. Bao trái
- Sử dụng túi bao trái chuyên dụng (vải không dệt hoặc túi lưới) để bảo vệ trái khỏi sự tấn công của sâu.
- Bao trái sau khi đậu 2-3 tuần để đạt hiệu quả tốt nhất.
2. Biện pháp sinh học
2.1. Sử dụng thiên địch
- Bảo vệ ong ký sinh (Trichogramma), bọ xít và kiến – các loài thiên địch giúp tiêu diệt sâu non và trứng.
- Hạn chế sử dụng thuốc hóa học để duy trì quần thể thiên địch trong vườn.
2.2. Sử dụng chế phẩm sinh học
- Phun chế phẩm chứa vi khuẩn Bacillus thuringiensis (Bt) để tiêu diệt sâu non.
- Chế phẩm sinh học thân thiện với môi trường và an toàn cho người sử dụng.
3. Biện pháp hóa học
3.1. Các loại thuốc đặc trị
Nên sử dụng thuốc có chứa các hoạt chất sau: Emamectin benzoate, Lufenuron, Chlorantraniliprole, Spinosad
3.2. Hướng dẫn sử dụng
- Phun thuốc khi sâu non mới nở, mật độ còn thấp.
- Phun đều trên tán cây, đặc biệt tập trung vào hoa và trái non.
- Luân phiên hoạt chất để tránh hiện tượng kháng thuốc.
- Tuân thủ nguyên tắc 4 đúng: đúng thuốc, đúng liều, đúng thời điểm, đúng cách.
Xem thêm: Sầu Riêng xuất khẩu và nỗi lo sâu đục bông, đục trái
V. Kinh nghiệm nhà vườn phòng trừ sâu đục bông, đục trái
- Thăm vườn thường xuyên: Quan sát kỹ các dấu hiệu sâu bệnh trên bông và trái non.
- Theo dõi bướm sâu: Sử dụng bẫy đèn hoặc bẫy pheromone để kiểm tra mật độ bướm.
- Kết hợp nhiều biện pháp: Áp dụng đồng thời các biện pháp canh tác, sinh học và hóa học để đạt hiệu quả tối ưu.
- Phương pháp thủ công: Với quy mô nhỏ, dùng tay bắt sâu hoặc nhộng để giảm mật độ sâu trong vườn.
Những câu hỏi thường gặp
Từ khi quả bắt đầu phát triển non đến khi vào cơm. Đây là giai đoạn sâu gây hại nặng nhất.
Có, sử dụng bao trái, thiên địch và chế phẩm sinh học như Bacillus thuringiensis.
Quan sát các vết đục trên bông hoặc trái non. Nếu có phân sâu hoặc nhựa chảy ra, đó là dấu hiệu cần xử lý ngay.
Kết luận
Phòng trừ sâu đục bông, đục trái sầu riêng là một nhiệm vụ quan trọng để bảo vệ năng suất và chất lượng trái. Kết hợp các biện pháp canh tác, sinh học và hóa học một cách hợp lý sẽ giúp nhà vườn kiểm soát hiệu quả loại sâu này, đảm bảo năng suất vượt trội và chất lượng cao, đặc biệt đối với vườn sầu riêng xuất khẩu.
Khám phá thêm nhiều bài viết hữu ích khác từ N2 Agro tại đây
