Rầy chổng cánh hại bưởi: Nguyên nhân, triệu chứng và cách phòng trừ

Rầy chổng cánh hại bưởi là một loài sâu hại nguy hiểm, thường gặp trên cây bưởi, gây suy yếu cây, làm giảm năng suất và chất lượng trái. Để bảo vệ vườn bưởi, người nông dân cần hiểu rõ đặc tính của loài rầy này và áp dụng các biện pháp phòng trừ hiệu quả. Bài viết dưới đây sẽ cung cấp thông tin chi tiết về nguyên nhân, triệu chứng, tác hại cũng như các biện pháp phòng trừ để giúp bà con quản lý tốt mùa vụ bưởi. Cùng cập nhật kiến thức nông nghiệp cùng N2 Agro

I. Thông tin chung về rầy chổng cánh hại bưởi

II. Nguyên nhân gây hại của rầy chổng cánh trên bưởi

1. Tác nhân gây hại

Rầy chổng cánh hại bưởi do loài Diaphorina citri gây ra. Đây là một loại côn trùng thuộc họ Psyllidae, chuyên chích hút nhựa cây.

Cả ấu trùng và rầy trưởng thành đều tấn công bằng cách hút dưỡng chất từ chồi non, lá và trái, làm cây suy yếu.

Loài này là vectơ truyền bệnh vàng lá gân xanh (Huanglongbing – HLB), một trong những bệnh nguy hiểm nhất đối với cây có múi.

2. Điều kiện phát triển

Rầy phát triển mạnh trong điều kiện nhiệt độ từ 25-30°C, độ ẩm cao, đặc biệt vào mùa mưa hoặc thời tiết ấm áp.

Vườn bưởi ra đọt non liên tục, thiếu thông thoáng hoặc có nhiều bóng râm tạo môi trường lý tưởng cho rầy sinh sôi.

Thời tiết khô nóng xen kẽ mưa cũng thúc đẩy sự phát triển và lây lan của rầy chổng cánh.

3. Phương thức lây lan

Rầy trưởng thành di chuyển qua gió, mang theo cả vi khuẩn gây bệnh HLB từ cây bệnh sang cây khỏe.

Nước tưới hoặc mưa có thể làm rầy và trứng rầy phát tán từ vùng nhiễm sang vùng chưa nhiễm.

Dụng cụ làm vườn hoặc quần áo người làm vườn không được vệ sinh kỹ cũng góp phần truyền rầy giữa các cây.

4. Phân biệt rầy chổng cánh trên bưởi với các loại rầy khác

Rầy chổng cánh trên bưởi: Thân nhỏ (2,5-3 mm), cánh xám đen chổng lên khi đậu, gây lá xoăn và nấm bồ hóng.

Rầy mềm: Thân nhỏ hơn (1,5-2 mm), màu xanh đen hoặc vàng xanh, không chổng cánh, gây lá cong queo.

Rầy phấn trắng: Có lớp phấn trắng bao phủ, tấn công chủ yếu cây họ Đậu, khác với rầy chổng cánh không có phấn.

III. Nhận biết rầy chổng cánh hại bưởi

1. Dấu hiệu ban đầu

Rầy xuất hiện trên chồi non, lá non và hoa, đặc biệt dễ thấy khi cây ra đợt đọt mới.

Chồi khô héo, lá nhỏ dần, có màu vàng nhẹ và bắt đầu xoăn lại ở mép.

Trên bề mặt lá và chồi xuất hiện lớp bột mịn màu trắng xám (nấm bồ hóng).

2. Triệu chứng trên cây

Chồi non khô héo, lá nhỏ, vàng và xoăn lại do rầy chích hút nhựa; hoa rụng sớm nếu bị tấn công.

Lớp nấm bồ hóng trắng xám phủ trên lá và chồi, làm giảm khả năng quang hợp của cây.

Nếu nhiễm bệnh HLB do rầy truyền, lá có gân xanh, trái nhỏ, méo mó, vị đắng và cây suy kiệt dần.

3. Giai đoạn xuất hiện

Rầy thường tấn công mạnh ở giai đoạn cây ra đọt non và đậu hoa, khi cây tập trung dinh dưỡng cho sự phát triển.

Thời điểm mùa mưa hoặc giao mùa (khô xen mưa) là lúc rầy chổng cánh dễ bùng phát nhất.

Vườn bưởi không được kiểm soát ra đọt hoặc thiếu chăm sóc dễ bị rầy tấn công hơn.

IV. Tác hại của rầy chổng cánh hại bưởi

1. Giảm năng suất cây trồng

Chồi và lá bị khô héo làm giảm khả năng quang hợp, khiến cây thiếu năng lượng để phát triển trái.

Hoa rụng sớm, trái ít hơn bình thường, ảnh hưởng trực tiếp đến năng suất vụ mùa.

Nếu nhiễm bệnh HLB, cây suy kiệt dần và có thể chết, gây mất trắng vườn bưởi nếu không xử lý kịp thời.

2. Ảnh hưởng đến chất lượng trái

Trái nhỏ, méo mó, vị đắng (do HLB), làm mất giá trị thương phẩm, không thể tiêu thụ trên thị trường.

Nấm bồ hóng từ chất thải của rầy làm trái bẩn, giảm chất lượng và thẩm mỹ.

Cây nhiễm bệnh lâu dài cho trái kém phát triển, khó phục hồi dù đã qua giai đoạn rầy tấn công.

3. Lây lan nhanh và thiệt hại kinh tế

Rầy chổng cánh sinh sản nhanh và phát tán qua gió, có thể lây lan toàn bộ vườn bưởi trong thời gian ngắn.

Năng suất giảm mạnh, kết hợp với bệnh HLB, dẫn đến thiệt hại kinh tế lớn, thậm chí mất trắng mùa vụ.

Chi phí xử lý rầy và cải tạo vườn (thuốc trừ sâu, công lao động) tăng cao, làm giảm lợi nhuận của bà con.

V. Biện pháp phòng trừ rầy chổng cánh hại bưởi

1. Biện pháp phòng ngừa

Kiểm soát cây ra đọt tập trung bằng cách tỉa cành và điều chỉnh nước, hạn chế thời gian rầy tấn công.

Bón phân cân đối, ưu tiên phân hữu cơ hoai mục kết hợp phân kali để tăng sức đề kháng tự nhiên cho cây bưởi.

Tỉa cành định kỳ, giữ vườn thông thoáng, đảm bảo ánh sáng đầy đủ để giảm độ ẩm thuận lợi cho rầy.

Thăm vườn thường xuyên, đặc biệt vào giai đoạn ra đọt và đậu hoa, để phát hiện sớm dấu hiệu rầy và xử lý kịp thời.

Dọn sạch tàn dư thực vật trong vườn, tránh để rầy trú ẩn và sinh sản.

Nuôi dưỡng thiên địch như ong ký sinh (Tamarixia radiata) hoặc bọ rùa để tiêu diệt rầy một cách sinh học.

Trồng cây chắn gió xung quanh vườn để giảm sự phát tán của rầy qua gió.

2. Biện pháp điều trị

Cắt bỏ ngay các chồi, lá hoặc cành nhiễm rầy nặng, gom lại đốt cháy hoặc chôn sâu cách xa vườn ít nhất 1 mét để ngăn lây lan.

Phun thuốc trừ sâu chứa hoạt chất Dinotefuran, Buprofezin hoặc Imidacloprid theo liều lượng hướng dẫn, phun đều mặt dưới lá và chồi non vào sáng sớm hoặc chiều mát.

Kết hợp sử dụng bẫy dính vàng để bắt rầy trưởng thành, giảm mật độ rầy trong vườn.

Sau khi phun thuốc 3-5 ngày, kiểm tra lại vườn, nếu rầy vẫn còn, phun nhắc lại lần 2 với liều lượng phù hợp nhưng không vượt quá mức cho phép.

Bón bổ sung phân bón lá chứa đạm và vi lượng để kích thích cây phục hồi, giúp cây ra đọt và trái mới sau giai đoạn bị hại.

Vệ sinh dụng cụ làm vườn bằng nước nóng hoặc cồn sau mỗi lần sử dụng ở khu vực nhiễm rầy, tránh lây lan chéo.

VI. Lưu ý khi phòng trừ rầy chổng cánh hại bưởi

Kiểm tra vườn bưởi định kỳ, đặc biệt vào mùa mưa hoặc giai đoạn ra đọt non, để phát hiện sớm dấu hiệu của rầy.

Quan sát kỹ chồi non và mặt dưới lá, vì đây là nơi rầy thường tập trung đầu tiên, tránh để rầy lan rộng mới xử lý.

Hạn chế tưới nước quá nhiều vào buổi tối, tránh tạo độ ẩm cao làm rầy phát triển mạnh.

Vệ sinh sạch sẽ dụng cụ làm vườn sau mỗi lần sử dụng, đặc biệt khi tiếp xúc với cây nghi nhiễm rầy.

Cùng N2 Agro đọc thêm: Rầy chổng cánh hại bưởi tại đây!

Những câu hỏi thường gặp

Rầy chổng cánh có gây hại cho cây trồng khác ngoài bưởi không?

Rầy chổng cánh không chỉ gây hại cho cây bưởi mà còn ảnh hưởng đến nhiều loại cây có múi khác như cam, quýt, chanh… Chúng đặc biệt nguy hiểm vì là tác nhân truyền bệnh vàng lá gân xanh (HLB), gây suy kiệt cây trồng và giảm năng suất nghiêm trọng.

Có biện pháp sinh học nào hiệu quả để kiểm soát rầy chổng cánh không?

Có, một số biện pháp sinh học có thể giúp kiểm soát rầy chổng cánh như: sử dụng thiên địch (ong ký sinh Tamarixia radiata, bọ rùa…), trồng cây chắn gió để hạn chế rầy phát tán, hoặc dùng bẫy dính màu vàng để bắt rầy trưởng thành.

Làm thế nào để nhận biết sự xuất hiện của rầy chổng cánh sớm nhất?

Người nông dân nên kiểm tra chồi non và mặt dưới lá, vì rầy chổng cánh thường xuất hiện tại đây trước tiên. Ngoài ra, nếu thấy lá xoăn lại, chồi bị héo hoặc có lớp bột trắng xám do nấm bồ hóng, có thể đó là dấu hiệu của sự tấn công của rầy chổng cánh.

Kết luận

Rầy chổng cánh hại bưởi là một vấn đề nghiêm trọng, nhưng hoàn toàn có thể kiểm soát nếu người nông dân áp dụng đúng các biện pháp phòng ngừa và điều trị kịp thời. Việc nắm rõ thông tin về loài rầy này cùng với quản lý canh tác hợp lý sẽ giúp giảm thiểu thiệt hại, đảm bảo năng suất và chất lượng cây trồng. Cùng đọc thêm nhiều bài viết hấp dẫn tại website N2 Agro