Xén tóc hại sầu riêng – Cách nhận biết, tác hại và biện pháp phòng trừ

Xén tóc là một trong những kẻ thù nguy hiểm đối với nhà vườn canh tác cây sầu riêng. Chúng có sức tấn công rất mạnh, gây thiệt hại nghiêm trọng trên cây. Nếu không kịp thời phòng trừ, bà con có thể chịu tổn thất nặng nề về kinh tế. Bài viết dưới đây sẽ cung cấp thông tin chi tiết về đặc điểm, biểu hiện, tác hại và biện pháp phòng trừ xén tóc hiệu quả. Cùng cập nhật thêm kiến thức nông nghiệp N2 Agro

I. Thông tin chung của loài xén tóc

II. Đặc điểm của loài xén tóc hại sầu riêng

1. Ấu trùng

Ấu trùng xén tóc có hình ống, thân dài, màu trắng đục, cơ thể trông mũm mĩm và không có chân rõ ràng. Chúng thường được gọi là sâu đục thân do tập tính phá hoại bên trong cây.

 Đầu của ấu trùng nhỏ, không phẳng hay rộng như các loài khác, với hàm khỏe giúp chúng dễ dàng cắn phá gỗ sầu riêng. Sự phá hoại bắt đầu ngay khi trứng nở trong thân cây.

 Khi trưởng thành, ấu trùng có thể dài tới 3-5 cm, gây ra các đường đục lớn bên trong thân hoặc cành, làm cây suy yếu dần.

2. Thành trùng

Xén tóc trưởng thành có thân hình ống dài, kích thước lớn, thường từ 2-4 cm, màu nâu đỏ hoặc đen bóng tùy giai đoạn phát triển.

 Chúng sở hữu đôi râu dài đặc trưng với 11 đốt, cứng, dài quá nửa hoặc toàn bộ chiều dài thân, giúp nhận diện dễ dàng trong vườn.

 Thành trùng bị thu hút bởi ánh sáng đèn, thường hoạt động mạnh vào ban đêm, đặc biệt trong mùa mưa khi chúng giao phối và đẻ trứng.

3. Phân biệt xén tóc hại sầu riêng với các loài khác

Xén tóc hại sầu riêng: Có thân dài, màu nâu đỏ hoặc đen, râu dài quá nửa thân.

Xén tóc hại cây ăn quả khác: Kích thước nhỏ hơn, màu sắc đa dạng hơn.

Sâu đục thân khác: Thường có màu trắng sữa, ít khi có râu dài đặc trưng như xén tóc.

III. Biểu hiện trên cây

1. Vết đục trên thân

Xén tóc đục sâu vào phần thân cây sầu riêng, tạo ra các lỗ tròn nhỏ ban đầu, sau đó lan rộng thành các đường hầm trong gỗ.

 Vỏ cây xuất hiện kẽ nứt dọc theo thân hoặc cành do ấu trùng phá hoại bên trong, làm lộ rõ mùn gỗ và phân sâu rơi ra ngoài.

 Các vết đục thường tập trung ở phần thân dưới gần gốc hoặc các cành chính, nơi gỗ mềm và dễ tấn công.

2. Dấu hiệu trên vỏ và lá

Vỏ cây bị nứt toác, bong tróc ở những khu vực xén tóc đẻ trứng, tạo điều kiện cho ấu trùng dễ xâm nhập sâu hơn vào bên trong.

 Lá trên cành bị tấn công chuyển màu vàng, héo dần do dòng nhựa bị gián đoạn, cuối cùng rụng sớm nếu không xử lý kịp thời.

 Khi quan sát kỹ, có thể thấy mùn gỗ và chất thải của ấu trùng rơi ra từ các lỗ đục, kèm mùi hôi nhẹ từ nhựa cây tiết ra.

3. Hậu quả trên cây

Thân cây bị rỗng dần do ấu trùng ăn phá, làm cây mất khả năng vận chuyển nước và chất dinh dưỡng lên các phần trên cao.

 Cành lớn hoặc toàn bộ cây có thể gãy đổ trong gió mạnh vì cấu trúc bên trong bị suy yếu nghiêm trọng sau thời gian dài nhiễm sâu.

 Cây sầu riêng nhiễm nặng thường có dấu hiệu chết khô từng phần, đặc biệt ở giai đoạn ra hoa hoặc đậu trái, gây mất mùa.

IV. Tác hại của xén tóc hại sầu riêng

1. Suy yếu và chết cây

Ấu trùng xén tóc tấn công thân và cành, phá hủy mô gỗ, làm gián đoạn dòng nhựa, dẫn đến chết nhánh hoặc toàn cây nếu mật độ sâu cao.

Cây suy yếu dần, lá rụng, hoa và trái không phát triển bình thường, ảnh hưởng trực tiếp đến năng suất trong mùa vụ hiện tại và tương lai.

 Những cây bị tấn công mạnh thường không thể phục hồi hoàn toàn, buộc bà con phải chặt bỏ để tránh lây lan sang cây khác.

2. Thiệt hại kinh tế

Năng suất sầu riêng giảm mạnh do cây chết hoặc trái kém chất lượng, không đạt tiêu chuẩn bán ra thị trường, gây lỗ vốn đầu tư.

 Chi phí xử lý sâu bệnh bao gồm công sức, thuốc trừ sâu và thay thế cây mới làm tăng giá thành sản xuất, ảnh hưởng đến lợi nhuận.

 Nếu không kiểm soát kịp thời, toàn bộ vườn sầu riêng có nguy cơ bị xén tóc tàn phá, dẫn đến thiệt hại kinh tế nghiêm trọng cho nhà vườn.

V. Biện pháp phòng trừ xén tóc hại sầu riêng

1. Biện pháp phòng ngừa

Hạn chế chặt cành hoặc làm tổn thương vỏ cây sầu riêng, đặc biệt trong mùa mưa, để tránh tạo kẽ hở cho xén tóc đẻ trứng vào thân cây.

 Thăm vườn thường xuyên, ít nhất 2-3 lần/tuần, kiểm tra kỹ thân và cành để phát hiện sớm dấu hiệu xén tóc như mùn gỗ hay lỗ đục nhỏ.

 Trồng sầu riêng với mật độ hợp lý (khoảng 7-8 m giữa các cây), tỉa cành tạo tán thông thoáng, giảm độ ẩm và hạn chế sâu trú ẩn.

 Dọn dẹp cỏ dại, lá rụng và rác quanh gốc cây để loại bỏ nơi trú ngụ của xén tóc trưởng thành, đồng thời cải thiện vệ sinh vườn.

 Bôi vôi hoặc sơn bảo vệ lên thân cây (cao 1-1,5 m từ gốc) nhằm ngăn xén tóc tiếp cận và đẻ trứng vào vỏ cây trong mùa sinh sản.

 Luân canh hoặc xen canh với cây họ đậu, tỏi, hành để xua đuổi xén tóc tự nhiên, đồng thời cải tạo đất và cắt đứt vòng đời của sâu.

 Sử dụng lưới chắn hoặc bẫy sinh học quanh vườn để giảm thiểu xén tóc trưởng thành bay vào từ các khu vực lân cận.

2. Biện pháp điều trị

Cưa bỏ ngay các cành hoặc đoạn thân bị xén tóc tấn công, gom lại đốt cháy tập trung hoặc chôn sâu cách vườn ít nhất 2 mét để tiêu diệt ấu trùng.

Sử dụng bẫy đèn UV đặt quanh vườn vào ban đêm, đặc biệt giai đoạn đầu mùa mưa (tháng 5-6), để dẫn dụ và tiêu diệt xén tóc trưởng thành trước khi đẻ trứng.

 Phun thuốc trừ sâu chứa hoạt chất Abamectin, Chlorpyrifos hoặc Imidacloprid, phun đều lên thân và cành, lặp lại 2-3 lần cách nhau 7 ngày nếu sâu còn xuất hiện.

 tiêm thuốc trừ sâu trực tiếp vào lỗ đục bằng ống tiêm chuyên dụng, đảm bảo thuốc thấm sâu để diệt ấu trùng bên trong thân cây hiệu quả hơn.

 Rắc vôi bột hoặc tro bếp vào các lỗ đục sau khi xử lý để ngăn xén tóc quay lại, đồng thời khử trùng khu vực bị tổn thương trên cây.

 Bón phân hữu cơ giàu kali và bổ sung phân bón lá để tăng sức đề kháng cho cây, giúp cây phục hồi nhanh sau khi bị sâu tấn công.

Cùng N2 Agro đọc thêm: Xén tóc hại sầu riêng tại đây!

VI. Lưu ý

1. Theo dõi và phát hiện sớm

Quan sát vườn sầu riêng thường xuyên vào mùa mưa, khi xén tóc hoạt động mạnh, đặc biệt chú ý các cây gần nguồn sáng hoặc khu vực ẩm thấp.

 Kiểm tra kỹ các kẽ nứt trên vỏ cây và mùn gỗ rơi ra từ thân, đây là dấu hiệu đầu tiên cho thấy sự hiện diện của ấu trùng xén tóc.

2. Quản lý dụng cụ và vệ sinh

Vệ sinh dụng cụ làm vườn bằng nước nóng hoặc cồn sau khi tiếp xúc với cây nhiễm bệnh, tránh lây lan sang các cây khỏe trong vườn.

 Không để cành cây đã cắt bỏ gần ruộng, cần xử lý ngay để ngăn ấu trùng thoát ra ngoài và tiếp tục vòng đời phá hoại mới.

Những câu hỏi thường gặp

Xén tóc có thể tấn công các loại cây khác ngoài sầu riêng không?

Có, ngoài sầu riêng, xén tóc (Plocaederus ruficornis) cũng có thể gây hại cho một số cây ăn quả khác như xoài, mít hoặc các loại cây gỗ mềm nếu điều kiện môi trường thuận lợi, dù sầu riêng là mục tiêu chính của chúng.

Làm sao để nhận biết xén tóc đang ở giai đoạn nào trong vườn sầu riêng?

Nếu thấy mùn gỗ và lỗ đục nhỏ trên thân cây, đó là dấu hiệu của ấu trùng đang phát triển. Còn nếu phát hiện nhiều con trưởng thành bay quanh vườn vào ban đêm hoặc bám vào bẫy đèn, thì xén tóc đang trong giai đoạn sinh sản và đẻ trứng.

Có cách nào tự nhiên để xua đuổi xén tóc mà không cần dùng thuốc trừ sâu không?

Trồng các cây có mùi mạnh như sả, bạc hà hoặc cây neem quanh vườn có thể giúp xua đuổi xén tóc trưởng thành một cách tự nhiên, đồng thời treo túi vải chứa long não gần thân cây cũng là một biện pháp hỗ trợ hiệu quả.

Kết luận

Xén tóc là một vấn đề nghiêm trọng đối với cây sầu riêng, nhưng có thể kiểm soát hiệu quả nếu áp dụng đúng các biện pháp phòng ngừa và điều trị. Việc hiểu rõ đặc tính của chúng và thực hiện quản lý vườn khoa học sẽ giúp giảm thiểu thiệt hại, bảo vệ năng suất và chất lượng sầu riêng. Cùng cập nhật nhiều bài viết hấp dẫn tại website N2 Agro