Bệnh thán thư mãng cầu: Nguyên nhân và biện pháp phòng trừ hiệu quả

Bệnh thán thư trên cây mãng cầu là một trong những bệnh nguy hiểm, gây thiệt hại lớn về năng suất và chất lượng trái, ảnh hưởng nghiêm trọng đến kinh tế của bà con trồng mãng cầu ở Việt Nam. Nếu không kiểm soát kịp thời, bệnh lan nhanh, làm hỏng lá, quả, dẫn đến giảm giá trị thương mại và thất thu đáng kể trong vụ mùa. Việc nhận diện sớm, hiểu rõ nguyên nhân và áp dụng biện pháp phòng trừ là yếu tố then chốt để bảo vệ vườn mãng cầu hiệu quả. Cùng cập nhật thêm kiến thức nông nghiệp tại N2 Agro

I. Thông tin chung về bệnh thán thư mãng cầu

Bệnh thán thư do nấm Colletotrichum gloeosporioides gây ra là vấn đề phổ biến trên cây mãng cầu, đặc biệt ở các vùng nhiệt đới nóng ẩm như Việt Nam. Nấm tấn công lá, cành và trái, làm giảm khả năng quang hợp, gây rụng trái non và mất giá trị thương phẩm. Bệnh phát triển mạnh trong mùa mưa, khi độ ẩm cao, vườn rậm rạp thiếu thông thoáng. Hiểu rõ đặc điểm này giúp bà con chủ động phòng trừ, bảo vệ vườn mãng cầu khỏi thiệt hại lâu dài.

II. Nguyên nhân gây bệnh thán thư mãng cầu

1. Tác nhân chính

• Nấm Colletotrichum gloeosporioides xâm nhập qua vết thương trên lá, quả do côn trùng, gió hoặc dụng cụ canh tác, phát triển mạnh ở nhiệt độ 25-30°C, độ ẩm cao.
• Bệnh xuất hiện phổ biến ở vườn chăm sóc kém, không cắt tỉa, bón phân không cân đối, làm cây yếu, dễ nhiễm nấm trong điều kiện thời tiết bất lợi kéo dài.

2. Con đường lây lan

• Nấm lây lan qua gió, nước mưa bắn tóe, hoặc côn trùng như kiến, bọ cánh cứng mang bào tử từ cây bệnh sang cây khỏe trong vườn mãng cầu nhanh chóng.
• Tàn dư lá, quả nhiễm bệnh không được dọn sạch, dụng cụ canh tác bẩn hoặc trồng dày đặc làm tăng nguy cơ lây lan, khiến bệnh khó kiểm soát nếu không xử lý sớm.

III. Triệu chứng của bệnh thán thư mãng cầu

1. Dấu hiệu trên cây

• Lá xuất hiện đốm đen nhỏ, lan rộng thành mảng nâu đen, khô cháy, mép lá quăn, rụng sớm, làm cây mất sức, giảm khả năng quang hợp hiệu quả đáng kể.
• Trái non có vết đen lõm, thối mềm, rụng hàng loạt, trái lớn bị đốm đen loang lổ, mất thẩm mỹ, không đạt tiêu chuẩn bán ra thị trường hiện nay.

2. Thời điểm xuất hiện

• Bệnh bùng phát mạnh vào mùa mưa, từ tháng 6 đến tháng 10, khi độ ẩm vượt 80%, đặc biệt ở giai đoạn cây ra hoa, đậu trái non dễ nhiễm nhất.
• Vườn thiếu thông thoáng, gần khu vực ẩm thấp hoặc có cây bệnh trước đó là nơi nấm phát triển nhanh, lan rộng trong thời gian ngắn nếu không can thiệp.

IV. Tác hại của bệnh thán thư mãng cầu

1. Ảnh hưởng đến cây

• Lá rụng, cây suy yếu, không đủ sức nuôi trái, dẫn đến còi cọc, năng suất giảm, nếu nặng, cây chết dần do nấm tấn công toàn bộ tán lá, quả.
• Trái nhiễm bệnh thối rữa, rụng sớm, tạo điều kiện cho sâu bệnh khác xâm nhập, gây thiệt hại lâu dài nếu không xử lý kịp thời, triệt để trong vườn.

2. Thiệt hại kinh tế

• Năng suất giảm 30-70%, trái hỏng, mất giá trị thương mại, tăng chi phí điều trị, làm giảm thu nhập và lợi nhuận dự kiến từ việc trồng mãng cầu của bà con.
• Bệnh lan rộng buộc phải thu hoạch sớm hoặc phá bỏ cây nhiễm, gây mất vốn đầu tư, ảnh hưởng đến kế hoạch sản xuất dài hạn và sinh kế nông dân.

V. Biện pháp phòng trừ bệnh thán thư mãng cầu

1. Phòng ngừa bệnh

• Trồng cây cách nhau 4×4 m, cắt tỉa cành già, tạo tán thoáng, bón phân NPK cân đối, bổ sung phân hữu cơ để tăng sức đề kháng cho cây mãng cầu hiệu quả.
• Dọn sạch tàn dư lá, quả rụng, vệ sinh dụng cụ bằng cồn 70 độ, kiểm soát côn trùng truyền bệnh bằng bẫy dính để giảm nguy cơ lây lan nhanh chóng.

2. Trị bệnh

• Thu gom lá, trái nhiễm bệnh, tiêu hủy bằng cách đốt hoặc chôn sâu, phun thuốc Azoxystrobin, Mancozeb (0,2-0,3%) vào sáng sớm, lặp lại 7-10 ngày/lần khi bệnh nặng.
• Kết hợp bón phân qua lá (Kali, Bo) để cây phục hồi, làm sạch vườn, xử lý đất bằng vôi bột 1-2 kg/hố nhằm giảm nguồn nấm trong môi trường xung quanh.

VI. Lưu ý khi phòng trừ bệnh thán thư mãng cầu

• Kiểm tra vườn hàng tuần, đặc biệt mùa mưa, để phát hiện sớm đốm đen trên lá, trái, xử lý ngay, tránh để nấm lan rộng ra cây khỏe trong vườn mãng cầu.
• Ghi chép thời điểm bệnh xuất hiện, điều chỉnh phun thuốc, chăm sóc đúng kỹ thuật, giúp cây phục hồi nhanh, giảm nguy cơ tái nhiễm trong các vụ sau hiệu quả hơn.

Cùng N2 Agro đọc thêm: Bệnh thán thư trên mãng cầu tại đây!

Những câu hỏi thường gặp

Làm thế nào để nhận biết sớm bệnh thán thư trên mãng cầu trước khi gây hại nghiêm trọng?
Quan sát kỹ lá và trái hàng ngày, chú ý các đốm nâu nhỏ bất thường hoặc dấu hiệu trái mềm bất thường, xử lý ngay để ngăn nấm phát triển.

Thói quen nào trong canh tác khiến bệnh thán thư dễ tấn công mãng cầu?
Tưới nước quá nhiều vào buổi tối hoặc không luân canh cây trồng làm đất tích tụ mầm bệnh, tạo điều kiện cho nấm sinh sôi.

Có nên sử dụng nhiều biện pháp cùng lúc để kiểm soát bệnh thán thư trên mãng cầu không?
Có, kết hợp vệ sinh vườn, dùng thuốc trừ nấm và cải thiện sức khỏe cây bằng phân bón giúp phòng trừ bệnh toàn diện, hiệu quả hơn.

Kết luận

Bệnh thán thư mãng cầu là mối đe dọa lớn, nhưng bà con có thể kiểm soát hiệu quả nếu hiểu rõ nguyên nhân, triệu chứng và áp dụng biện pháp phòng trừ đúng kỹ thuật trong suốt quá trình canh tác. Việc phòng ngừa kết hợp xử lý kịp thời không chỉ bảo vệ cây mà còn đảm bảo năng suất, chất lượng trái, duy trì giá trị kinh tế ổn định từ vườn mãng cầu. Điều này đòi hỏi sự kiên trì và chú trọng từ khâu quản lý đến điều trị. Cùng đọc thêm bài viết hấp dẫn tại website N2 Agro