Bệnh thối rễ trên khóm: Nguyên nhân, triệu chứng và biện pháp phòng trừ

Khóm (dứa) là loại cây dễ trồng và thích nghi với nhiều loại đất, nhưng lại rất nhạy cảm với các bệnh sâu hại, trong đó bệnh thối rễ là một vấn đề phổ biến. Nếu không phát hiện và can thiệp kịp thời, bệnh có thể gây thiệt hại nghiêm trọng đến năng suất và chất lượng mùa vụ. Cùng cập nhật thêm nhiều kiến thức nông nghiệp mới nhất tại N2 Agro

I. Thông tin chung về bệnh thối rễ trên khóm

II. Nguyên nhân gây bệnh thối rễ trên khóm

1. Tác nhân gây bệnh

Bệnh thối rễ trên khóm chủ yếu do nấm Phytophthora nicotianae và Phytophthora parasitica gây ra.

• Nấm tấn công rễ cây, làm rễ thối và mất khả năng hấp thụ nước, dinh dưỡng.
• Trong trường hợp bệnh nặng, vi khuẩn Pseudomonas và Erwinia xâm nhập, gây thối rữa kèm mùi hôi khó chịu.

2. Điều kiện phát triển

• Bệnh phát triển mạnh trong điều kiện thời tiết ẩm ướt, nhiệt độ thấp (15-25°C), đặc biệt khi có mưa hoặc sương mù kéo dài.
• Đất ngập úng, thoát nước kém hoặc bón phân đạm quá nhiều làm rễ yếu, tạo điều kiện cho nấm và vi khuẩn sinh sôi.

3. Phương thức lây lan

• Nấm và vi khuẩn lây lan qua nước mưa, nước tưới, từ rễ cây bệnh sang rễ cây khỏe trong khu vực gần đó.
• Dụng cụ làm vườn hoặc đất dính mầm bệnh không được vệ sinh kỹ cũng góp phần truyền bệnh.

4. Phân biệt bệnh thối rễ trên khóm với các bệnh khác

• Bệnh thối rễ trên khóm: Rễ đen, thối, dễ tuột khỏi đất, có mùi hôi khi nhiễm vi khuẩn; cây sinh trưởng chậm, chết dần.
• Bệnh thối nhũn thân: Thân thối mềm, ứa nước, không ảnh hưởng trực tiếp đến rễ như thối rễ.

III. Nhận biết bệnh thối rễ trên khóm

1. Dấu hiệu ban đầu

• Cây khóm sinh trưởng chậm, lá mới ra nhỏ hơn bình thường, mất sức sống.
• Rễ bắt đầu có dấu hiệu thối nhẹ ở phần đầu rễ, dễ kiểm tra bằng cách nhổ nhẹ cây.

2. Triệu chứng trên cây

• Trên rễ: Rễ chuyển màu đen, thối rữa, dễ tuột khỏi đất khi kéo nhẹ; trường hợp nặng có mùi hôi khó chịu do vi khuẩn.
• Trên thân và lá: Lá vàng úa từ gốc lên ngọn, cây héo dần và chết hoàn toàn nếu không xử lý.

3. Giai đoạn xuất hiện

• Bệnh thường xuất hiện từ tháng 11 đến tháng 3, khi thời tiết ẩm ướt và nhiệt độ thấp, đặc biệt ở vùng đất trũng hoặc phèn.
• Giai đoạn cây ra rễ mới hoặc đậu quả là thời điểm bệnh dễ tấn công nhất.

IV. Tác hại của bệnh thối rễ trên khóm

1. Giảm năng suất cây trồng

• Rễ thối làm cây không hấp thụ được nước và dinh dưỡng, dẫn đến sinh trưởng chậm, chết dần.
• Quả ít hơn, nhỏ hơn bình thường, ảnh hưởng trực tiếp đến sản lượng của vườn khóm.

2. Ảnh hưởng đến chất lượng quả

• Quả khóm nhỏ, kém phát triển, thịt quả nhạt, không đạt tiêu chuẩn thương phẩm hoặc xuất khẩu.
• Mùi hôi từ rễ thối lan lên cây có thể làm giảm chất lượng cảm quan của quả.

3. Lây lan nhanh và thiệt hại kinh tế

• Nấm và vi khuẩn lây lan nhanh qua nước và đất, có thể gây hại toàn bộ vườn khóm nếu không ngăn chặn kịp thời.
• Năng suất giảm mạnh, chi phí đầu tư không thu hồi được, ảnh hưởng nghiêm trọng đến lợi nhuận.

V. Biện pháp phòng trừ bệnh thối rễ trên khóm

1. Biện pháp phòng ngừa

• Thu gom và tiêu hủy tàn dư cây nhiễm bệnh bằng cách đốt hoặc chôn sâu, sau đó rắc vôi bột để khử trùng đất.
• Bón phân đạm đúng liều lượng (theo khuyến cáo 10-15 kg/ha/vụ), tránh bón quá nhiều hoặc phun thuốc kích thích khi cây có dấu hiệu bệnh.
• Luân canh với cây trồng khác (như lúa, đậu) để cắt đứt vòng đời của nấm và vi khuẩn trong đất.
• Chọn giống khóm kháng bệnh tốt (như giống Queen, Cayenne), kiểm tra kỹ nguồn giống trước khi trồng.
• Thăm vườn thường xuyên, đặc biệt từ tháng 11 đến tháng 3, để phát hiện sớm dấu hiệu bệnh và xử lý kịp thời.

2. Biện pháp điều trị

• Nhổ bỏ ngay các cây nhiễm bệnh, gom lại đốt cháy hoặc chôn sâu cách xa vườn ít nhất 1 mét để ngăn mầm bệnh phát tán.
• Phun thuốc BVTV chứa hoạt chất Metalaxyl (như Rorigold 720WP) để trị nấm, kết hợp Kasugamycin (như Kamsu 2SL) để diệt vi khuẩn, theo liều lượng hướng dẫn, phun đều quanh gốc vào sáng sớm hoặc chiều mát.
• Kết hợp xử lý đất bằng chế phẩm sinh học (như Trichoderma) để ức chế nấm và vi khuẩn tự nhiên, cải thiện sức khỏe đất.
• Sau khi phun thuốc 5-7 ngày, kiểm tra lại vườn, nếu bệnh chưa giảm, phun nhắc lại lần 2 với liều lượng phù hợp nhưng không vượt quá mức cho phép.

VI. Lưu ý khi phòng trừ bệnh thối rễ trên khóm

• Kiểm tra vườn khóm định kỳ, đặc biệt vào mùa mưa hoặc từ tháng 11 đến tháng 3, để phát hiện sớm dấu hiệu bệnh.
• Quan sát kỹ phần rễ bằng cách nhổ thử cây, vì đây là nơi bệnh tấn công đầu tiên, tránh để cây chết mới xử lý.
• Hạn chế tưới nước quá nhiều hoặc để đất ngập úng, tránh tạo độ ẩm cao làm nấm và vi khuẩn phát triển.

Cùng N2 Agro đọc thêm: Bệnh thối rễ trên khóm tại đây!

Những câu hỏi thường gặp

Bệnh thối rễ trên khóm có thể ảnh hưởng đến cây trồng lân cận không?

Mặc dù bài viết đã đề cập đến sự lây lan của bệnh, nhưng câu hỏi này giúp làm rõ mức độ ảnh hưởng của bệnh đối với các loại cây trồng khác gần vườn khóm.

Có biện pháp sinh học nào giúp cải thiện sức đề kháng của cây khóm đối với bệnh thối rễ không?
Bài viết đã đề cập đến chế phẩm sinh học Trichoderma, nhưng câu hỏi này có thể khai thác thêm về các phương pháp tự nhiên khác như sử dụng vi khuẩn có lợi, cây che phủ, hoặc biện pháp canh tác hữu cơ.

Khóm trồng trong chậu hoặc quy mô nhỏ có nguy cơ bị thối rễ không? Nếu có, cách phòng ngừa như thế nào?
Câu hỏi này hướng đến người trồng khóm tại nhà hoặc quy mô nhỏ, giúp họ hiểu rõ về nguy cơ bệnh và các biện pháp phòng ngừa phù hợp trong điều kiện không phải vườn lớn.

Kết luận

Bệnh thối rễ trên khóm là một vấn đề nghiêm trọng, nhưng hoàn toàn có thể kiểm soát nếu người nông dân phát hiện sớm và áp dụng đúng các biện pháp phòng ngừa, điều trị. Việc nắm rõ nguyên nhân và triệu chứng của bệnh cùng với quản lý canh tác hợp lý sẽ giúp giảm thiểu thiệt hại, đảm bảo năng suất và chất lượng vườn khóm. Cùng đọc thêm nhiều bài viết hấp dẫn tại website N2 Agro