Vào Giai đoạn làm đòng là một trong những thời kỳ quan trọng nhất trong chu kỳ sinh trưởng của cây lúa. Đây là giai đoạn mà các chồi đòng bắt đầu hình thành bên trong thân cây, đóng vai trò quyết định năng suất và chất lượng hạt lúa. Quản lý tốt trong giai đoạn này không chỉ giúp tối ưu hóa năng suất mà còn đảm bảo sản phẩm đạt chất lượng cao nhất, phục vụ cho cả tiêu dùng nội địa và xuất khẩu. Cùng N2 Agro tìm hiểu ngay.
I. Đặc điểm của giai đoạn làm đòng trên cây lúa
1. Thời điểm xảy ra giai đoạn làm đòng
Giai đoạn làm đòng thường bắt đầu sau giai đoạn đẻ nhánh, tùy thuộc vào giống lúa và điều kiện canh tác. Thời gian này có thể kéo dài từ 20–25 ngày trước khi cây bước vào giai đoạn trổ bông.
2. Biểu hiện của cây lúa
- Ở giai đoạn làm đòng, lá lúa trở nên xanh mướt, lá đòng dài và mềm.
- Nếu bóc thân lúa, có thể thấy chồi đòng nhỏ màu trắng hoặc vàng nhạt đang hình thành.
3. Quá trình hình thành đòng
- Chồi đòng được nuôi dưỡng nhờ sự chuyển hóa dinh dưỡng từ thân, lá cây.
- Trong giai đoạn làm đòng, các bộ phận của hạt lúa bên trong đòng cũng bắt đầu được hình thành, quyết định kích thước và trọng lượng hạt sau này.
Xem thêm: Đặc điểm sinh lý của cây lúa
II. Yêu cầu dinh dưỡng và điều kiện môi trường trong giai đoạn làm đòng
1. Dinh dưỡng cần thiết
- Đạm (N): Giúp lá xanh tốt, thúc đẩy sự phát triển của đòng.
- Lân (P): Tăng cường bộ rễ, hỗ trợ quá trình vận chuyển dinh dưỡng đến đòng.
- Kali (K): Tăng khả năng chống chịu của cây với sâu bệnh và điều kiện bất lợi, đồng thời cải thiện chất lượng hạt.
2. Điều kiện môi trường
- Nhiệt độ: Từ 25–30°C, đảm bảo cây sinh trưởng khỏe mạnh.
- Độ ẩm và nước: Duy trì độ ẩm đất ổn định, mực nước ruộng ở mức 3–5cm.
- Ánh sáng: Cần đủ ánh sáng ban ngày để thúc đẩy quang hợp.
III. Các yếu tố ảnh hưởng đến giai đoạn làm đòng
1. Sâu bệnh hại
- Bệnh đạo ôn lá: Đây là một trong những bệnh phổ biến và nguy hiểm nhất trong giai đoạn làm đòng. Khi bị bệnh, lá lúa xuất hiện các vết đốm cháy, làm giảm khả năng quang hợp. Điều này khiến cây không đủ dinh dưỡng để nuôi đòng, dẫn đến giảm chất lượng và năng suất lúa.
- Sâu cuốn lá và rầy nâu: Sâu cuốn lá làm lá bị quăn lại, giảm diện tích quang hợp, trong khi rầy nâu hút nhựa từ thân và lá lúa, làm cây suy yếu. Cả hai loại sâu bệnh này đều ảnh hưởng nghiêm trọng đến sự phát triển của đòng, làm đòng nhỏ, yếu và không đồng đều.
2. Quản lý nước không đúng cách
- Thiếu nước: Giai đoạn làm đòng đòi hỏi lượng nước ổn định để cây lúa có thể hấp thụ dinh dưỡng và phát triển. Nếu thiếu nước, cây lúa sẽ chậm phát triển, đòng hình thành không đầy đủ hoặc bị khô héo.
- Ngập úng kéo dài: Ngược lại, việc duy trì mực nước quá cao hoặc để ngập úng kéo dài trong ruộng có thể gây hư thối đòng. Trong trường hợp nghiêm trọng, cây lúa có thể chết, gây mất trắng mùa vụ.
3. Sử dụng phân bón không cân đối trong giai đoạn làm đòng
- Thiếu đạm: Đạm là chất dinh dưỡng cần thiết để cây lúa phát triển khỏe mạnh. Thiếu đạm trong giai đoạn làm đòng khiến cây không đủ năng lượng để phát triển đòng, dẫn đến đòng nhỏ và ít hạt.
- Thừa đạm: Ngược lại, bón thừa đạm sẽ làm cây phát triển lá nhiều hơn, khiến đòng bị che khuất, dễ bị sâu bệnh tấn công. Hơn nữa, thừa đạm làm tăng nguy cơ cây bị đổ ngã khi gặp mưa gió.
- Thiếu các nguyên tố vi lượng: Ngoài đạm, cây lúa còn cần các nguyên tố vi lượng như kẽm, lân, kali để phát triển đòng khỏe mạnh. Thiếu các chất này sẽ làm đòng yếu, không đồng đều, giảm năng suất và chất lượng hạt.
Việc nhận biết và khắc phục các yếu tố trên sẽ giúp tối ưu hóa quá trình làm đòng, tạo điều kiện để cây lúa phát triển khỏe mạnh và đạt năng suất cao nhất.
IV. Biện pháp quản lý và chăm sóc lúa trong giai đoạn làm đòng
Giai đoạn làm đòng là thời điểm quan trọng quyết định năng suất và chất lượng hạt lúa. Quản lý tốt dinh dưỡng, nước tưới, sâu bệnh và sự phát triển của đòng sẽ đảm bảo cây lúa phát triển khỏe mạnh, chuẩn bị tốt nhất cho quá trình trổ bông và hình thành hạt. Dưới đây là các biện pháp quản lý và chăm sóc trong giai đoạn này:
1. Quản lý dinh dưỡng
– Bón đạm đúng thời điểm: Đảm bảo cây lúa nhận đủ lượng đạm cần thiết trước khi bước vào giai đoạn làm đòng. Bón đạm đúng lượng giúp cây lúa phát triển cân đối, hạn chế hiện tượng lốp đổ và sâu bệnh tấn công.
– Bổ sung lân và kali: Lân và kali đóng vai trò quan trọng trong việc phát triển đòng, củng cố hệ thống rễ và cải thiện chất lượng hạt. Bón phân chứa lân và kali theo tỷ lệ cân đối để tăng cường sức khỏe cây lúa.
– Sử dụng phân vi lượng: Bổ sung các vi lượng như kẽm và sắt thông qua phân bón lá. Phân vi lượng giúp cải thiện khả năng hấp thu dinh dưỡng và tăng cường quá trình quang hợp.
2. Quản lý nước
– Duy trì mực nước ổn định: Ruộng lúa cần được giữ mực nước ngập nhẹ (khoảng 3-5 cm) để đảm bảo điều kiện phát triển tốt nhất cho đòng. Kiểm tra hệ thống thoát nước để tránh ngập úng trong mùa mưa.
– Tránh ngập úng hoặc khô hạn: Trong những ngày nắng nóng hoặc mưa lớn, cần kiểm tra ruộng thường xuyên để điều chỉnh mực nước phù hợp. Tránh để ruộng khô cạn, gây căng thẳng cho cây lúa và ảnh hưởng đến sự phát triển của đòng.
3. Phòng trừ sâu bệnh
– Theo dõi thường xuyên: Kiểm tra đồng ruộng hàng ngày để phát hiện sớm các loại sâu bệnh như rầy nâu, sâu đục thân, bệnh đạo ôn lá hoặc thối đòng. Quan sát lá đòng và các bộ phận khác để phát hiện các dấu hiệu bất thường.
– Sử dụng chế phẩm sinh học hoặc thuốc BVTV an toàn: Ưu tiên sử dụng chế phẩm sinh học thân thiện với môi trường để kiểm soát sâu bệnh. Nếu cần thiết, sử dụng thuốc bảo vệ thực vật theo đúng liều lượng và hướng dẫn để tránh tác động xấu đến cây trồng và môi trường.
4. Kiểm tra sự phát triển của cây lúa trong giai đoạn làm đòng
– Quan sát lá đòng: Lá đòng cần được phát triển khỏe mạnh, không bị sâu bệnh hoặc vàng lá. Màu sắc và độ cứng của lá đòng là chỉ số quan trọng để đánh giá sức khỏe cây lúa trong giai đoạn này.
– Kiểm tra thân cây: Đánh giá tốc độ hình thành đòng qua các dấu hiệu trên thân cây. Đảm bảo thân cây đủ khỏe để hỗ trợ đòng phát triển mà không bị đổ ngã.
V. Kết quả mong đợi từ giai đoạn làm đòng
– Đòng lúa phát triển đầy đủ, dài, và chứa đầy hạt.
– Tạo tiền đề cho giai đoạn trổ bông và chín, đảm bảo năng suất cao.
– Hạt lúa đạt kích thước lớn, chắc và có chất lượng tốt hơn.
Các câu hỏi thường gặp
1. Làm thế nào để biết cây lúa đã vào giai đoạn làm đòng?
Quan sát lá đòng xanh mướt, dài và mềm. Khi bóc thân lúa, có thể thấy chồi đòng đang hình thành.
2. Nếu thiếu đạm trong giai đoạn làm đòng, cây lúa sẽ bị ảnh hưởng thế nào?
Thiếu đạm khiến đòng nhỏ, yếu, và không đều, làm giảm đáng kể năng suất lúa.
3. Có cần phun phân bón lá trong giai đoạn làm đòng không?
Có, phân bón lá chứa vi lượng sẽ giúp cây lúa hấp thụ dinh dưỡng nhanh hơn, đặc biệt trong điều kiện thời tiết bất lợi.
Kết luận
Giai đoạn làm đòng trên cây lúa là bước quan trọng quyết định năng suất và chất lượng hạt. Quản lý tốt dinh dưỡng, nước, và sâu bệnh trong giai đoạn này sẽ giúp cây lúa phát triển khỏe mạnh, đạt được năng suất tối ưu. Để đạt hiệu quả cao nhất, nông dân cần theo dõi chặt chẽ tình hình ruộng lúa và áp dụng các biện pháp canh tác phù hợp. Đây chính là chìa khóa giúp nâng cao hiệu quả sản xuất nông nghiệp, đáp ứng nhu cầu lương thực ngày càng tăng.
